Umysł medytujący

MEDYTUJĄCY UMYSŁ Golemana, to jedna z tych wyjątkowych książek, których czytanie sprawia przyjemność i daje praktyczne korzyści.

MEDYTUJĄCY UMYSŁ oferuje nam szeroki wachlarz ścieżek prowadzących do duchowej przemiany, opisujący metody: hinduską, buddyjską, suficką, żydowską, chrześcijańską i tantryczną, a także medytację transcendentalną, jogę kundalini, drogę buddyzmu tybetańskiego, zeń, oraz techniki rozwinięte przez Gurdżijewa i Krisznamurtiego. Tym, którzy dopiero zaczynają medytować, książka dostarcza wyjątkowego przeglądu różnych rodzajów medytacji oraz wprowadza ich w podstawowe elementy praktyki. Doświadczonym studentom Goleman ukazuje odmienne poziomy świadomości, rozwinięte jako rezultat długofalowego stosowania medytacji.

„Gorąco polecam MEDYTUJĄCY UMYSŁ zarówno początkującym jak i zaawansowanym studentom praktykującym medytację, ponieważ materiał zawarty w ksiqżce jest wyczerpujący i ponadczasowy. Szczegółowe opisy tradycji medytacyjnych Wschodu i Zachodu wykazują podobieństwa i różnice. Przez swoją gruntowność książka ta maluje prawdziwy obraz medytacji i z tej przyczyny jest najlepsza w swej kategorii."
Ken Wilber


Wybrany fragment książki

Przygotowanie do medytacji

Praktyka rozpoczyna się od silą, cnoty czy też czystości moralnej. To systematyczne kultywowanie cnotliwych myśli, słów i czynów pomaga ogniskować wysiłki osoby praktykującej medytację na przemianie świadomości. „Zepsute myśli", na przykład seksualne fantazje czy gniew, prowadzą do roztargnienia. Dla osoby poważnie medytującej są one stratą czasu i energii. Psychologiczne oczyszczenie oznacza odcięcie się od rozpraszających myśli.
   Proces oczyszczenia to jeden z trzech głównych działów nauczania w buddyjskim schemacie medytacji; dwoma pozostałymi w samadhi (koncentracja medytacyjna) punna (wgląd). Wgląd, to rozumiane w wyjątkowym znaczeniu „widzenie rzeczy jakimi są". Oczyszczenie, koncentracja i wgląd są blisko ze sobą związane. Wysiłki, aby oczyścić umysł, ułatwiają początkową koncentrację, która z kolei umożliwia trwały wgląd. Poprzez rozwijanie koncentracji albo wglądu, czystość, zamiast aktem woli, staje się czymś nie wymagającym wysiłku i jak najbardziej naturalnym dla medytującego. Wgląd wzmacnia czystość, podczas gdy jednocześnie wspomaga koncentrację; silna koncentracja może być produktem ubocznym zarówno wglądu, jak i czystości. Wzajemne oddziaływania nie są liniowe; rozwój jakiegokolwiek jednego aspektu ułatwia rozwój dwóch pozostałych. W przebiegu ścieżki medytacji nie istnieje żadna jednostkowa progresja, a raczej jednoczesny spiralny ruch wszystkich trzech aspektów. Chociaż ich prezentacja jest tu z konieczności liniowa, rozwój medytującego charakteryzuje całkowite wzajemne powiązanie czystości, koncentracji i wglądu. To trzy aspekty jednego procesu.
   Czynne oczyszczenie w tradycji Yisuddhimaggi rozpoczyna się od przestrzegania dyscypliny ustalonej dla laików, nowicjuszy i wyświęconych mnichów. Dla laików istnieje zaledwie pięć nakazów: powstrzymywanie się od zabijania, od kradzieży, od nieślubnego stosunku seksualnego, od kłamstwa i spożywania napojów alkoholowych. Dla nowicjuszy lista ta rozszerza się do dziesięciu, z których pięć pierwszych staje się bardziej rygorystycznymi. Dla mnichów jest 227 zakazów i przepisów regulujących każdy szczegół codziennego życia zakonnego. Podczas gdy praktyka czystości różni się w zależności od trybu życia, założenie jest zawsze takie samo: to niezbędne przygotowanie do rozpoczęcia medytacji.
   Na podstawowym poziomie są to przepisy regulujące właściwe zachowania społeczne, ale jest i drugi poziom, odnoszący się do motywacji, która zapowiada właściwe postępowanie. Czystość jest tu rozumiana nie tylko w zwykłym sensie poprawnego zachowania, ale także jako postawa umysłowa, z której wyłania się właściwa mowa, działanie i myślenie. Kiedy medytującego opanowują zmysłowe myśli, Vi-suddhimagga ponagla go, aby natychmiast się im sprzeciwił poprzez kontemplowanie ciała w aspekcie jego brzydoty. Takie działanie ma uwolnić medytującego nie tylko od żądzy ciała, ale i od wyrzutów sumienia, winy czy wstydu. Zachowanie musi pozostać pod kontrolą, ponieważ ma bezpośredni wpływ na umysł, a czystość moralna sprowadza się do czystości umysłu.
   Ponieważ opanowanie umysłu jest celem czystości, częścią oczyszczenia jest powstrzymanie zmysłów. Środkiem do tego jest sati (uwaga). W stanie uwagi panowanie nad zmysłami pojawia się w wyniku doskonalenia zwyczaju prostego zwracania uwagi na postrzeganie zmysłowe, przy jednoczesnym hamowaniu umysłu przed zakuwaniem się w kajdany jakiegokolwiek reagowania. Uwaga jest podstawą okazywania bodźcom zmysłowym zaledwie najsłabszego zainteresowania. Kiedy stopniowo rozwija się w praktykę wipassany (widzenia rzeczy jakimi są), staje się drogą do stanu nirwany. W codziennej praktyce uwaga prowadzi do odłączenia się od własnego postrzegania i myśli. Medytujący staje się wówczas obserwatorem własnego strumienia świadomości, budząc siłę dla normalnej aktywności umysłu i przygotowując drogę do odmiennych stanów.
   W początkowych etapach medytacji, zanim praktykujący nauczy się podstaw uwagi, rozprasza go otoczenie. Wspominając o tym Yisuddhimagga daje instrukcje dla osób zamierzających medytować, a także ukazuje najbardziej korzystny styl życia i nastawienie do samej praktyki. Osoba taka musi utrzymywać się dzięki poprawnym z punktu widzenia moralności środkom egzystencji, tak aby źródło finansów nie było przyczyną obaw; w przypadku mnichów, zajęcia takie jak astrologia, czytanie z dłoni czy interpretacja snów są kategorycznie zakazane, podczas gdy polecane jest życie żebracze. Majątek osobisty powinien być sprowadzony do minimum; mnich ma posiadać tylko osiem przyborów: trzy szaty, rzemień, miskę żebraczą, brzytwę, igłę do szycia i sandały. Powinien przyjmować pożywienie z umiarem - tyle, by podtrzymać fizyczne zdrowie, ale nie tyle, by wywołać senność. Miejsce, w którym mieszka, powinno być odosobnione; osoba, która nie potrafi żyć w izolacji, powinna posiadać pomieszczenie do medytacji zlokalizowane na uboczu.