Nieszczelna sieć

Janek Mitter, nauczyciel historii i filozofii w gimnazjum, budzi się pewnego sobotniego ranka z kacem-mordercą. Ze zdziwieniem odkrywa, że drzwi do łazienki są zamknięte od środka. Otwarłszy je śrubokrętem, zauważa, że jego żona leży martwa w wannie. Zszokowany mężczyzna wzywa policję, a następnie zaczyna sprzątać mieszkanie po zakrapianym wieczorze. Dla śledczych, prokuratora i przysięgłych jest to jednoznaczne z próbą ukrycia dowodów - Mitter zostaje uznany za winnego i skierowany na leczenie psychiatryczne, a wkrótce sam pada ofiarą morderstwa. Komisarz Van Veeteren ma dociec, czy nauczyciel rzeczywiście odebrał życie swojej żonie, a także - z czyich rąk zginął. H?kan Nesser nie pozwala na pobudzenie szarych komórek poprzez rozwiązywanie kryminalnej zagadki równolegle z policjantami, nie daje najmniejszej szansy na to, by wyciągać wnioski i wskazać sprawcę. Nie ujawnia szczegółów, bez których próba wytypowania tożsamości zabójcy nie może być niczym więcej, aniżeli zgadywanką. Dodatkowo, bohaterów jest całe mnóstwo, a postaci, o których pojawiły się tylko nieliczne wzmianki - jeszcze więcej, zatem bardzo prawdopodobnym jest trafienie jak kulą w płot i oskarżenie o morderstwa Bogu ducha winnego człowieka. A ja lubię wytężać umysł podczas lektury kryminału. Lubię czytać niektóre fragmenty kilkakrotnie, próbując zapamiętać najdrobniejsze szczegóły, mogące okazać się istotne. Dlatego po lekturze ?Nieszczelnej sieci? czuję się oszukana. Analizowałam wszystko, układałam w głowie różne scenariusze wydarzeń - na próżno, ponieważ bohaterowie, z Van Veeterenem na czele, wytypowali mordercę, korzystając chyba z jakichś nadnaturalnych zdolności, a nie - opierając się na poszlakach i zeznaniach świadków. Na początku był chaos. W środku - jeszcze większy. Dopiero pod koniec wszystko stało się jasne i klarowne. H?kan Nesser pisze specyficznie - przeskakuje od jednego wątku do drugiego, potem do trzeciego, by nagle, zupełnie niespodziewanie, nawiązać do jakiejś wypowiedzi sprzed kilkunastu stron. Zamieszanie wprowadza też brak informacji o wykonawcach niektórych opisanych czynności - gąsienica pełza po czyimś ramieniu? Zaraz, zaraz, kto to może być? Van Veeteren? Jego współpracownicy? Mitter? Dyrektor szkoły? A może autorowi nasunęła się tylko okołogąsienicowa refleksja i kilka akapitów o pełzającym robaczku napisał ot tak, nie mając na myśli żadnej konkretnej osoby? Całe szczęście, że Nesser nie posługuje się wyszukanym słownictwem, bo miszmaszu okraszonego trudnymi frazami i licznymi metaforami chybabym nie zniosła. Nesserowi udało się stworzyć w swej powieści mroczny, typowo skandynawski klimat, który hipnotyzuje już od pierwszych stron i miłośnikom północnoeuropejskich kryminałów nie pozwala odłożyć książki nawet na krótką chwilę. Napięcie rośnie wprost proporcjonalnie do liczby przewróconych kartek, kolejne rozdziały kończą się chwytliwymi zdaniami. Ciągła niepewność i obawa o to, co się wkrótce wydarzy, towarzyszyły mi od początku powieści aż do samego jej końca. Głównie za sprawą wszechwiedzącego narratora, który od czasu do czasu informuje, co spotka bohaterów w niedalekiej przyszłości - czy można nie kontynuować lektury, wiedząc, że ktoś wkrótce zakończy swój żywot? Każdy bohater, włącznie z Van Veeterenem, jest osobą intrygującą, ma jakieś problemy, skomplikowaną przeszłość, która nie daje o sobie zapomnieć. To właśnie ich małe dramaty - począwszy od trudnej decyzji dotyczącej zakupu butów, przez rozstanie z partnerem, kończąc na śmierci dziecka, wydały mi się najciekawszymi elementami powieści. Niemal wszyscy wiecznie użalają się nad sobą, utyskują na okrutny los, natłok obowiązków - każdy bohater to właściwie potencjalny samobójca. Ich permanentny pesymizm potęguje posępny nastrój ?Nieszczelnej sieci? i sprawia, że książkę czyta się błyskawicznie w nadziei, że pojawi się jakiś wesoły akcent. I takowy rzeczywiście występuje - na ostatniej stronie, po której przeczytaniu dosłownie zostałam wbita w fotel. Osoby, które lubią czytać ostatnie zdanie przestrzegam jednak - pomimo tej zabawnej puenty, pod żadnym pozorem nie należy zaglądać na sam koniec powieści! Przecież lektura kryminału ze znajomością tożsamości mordercy nie sprawia najmniejszej przyjemności - zwłaszcza, jeżeli jest ona już i tak ograniczona przez, najpewniej, nadludzkie zdolności detektywów i odebranie czytelnikowi frajdy wynikającej z możliwości samodzielnego rozwiązania zagadki. Trudno jest mi ocenić ?Nieszczelną sieć?. Z jednej strony - nie mogę autorowi wybaczyć tego, że nie dał mi szansy na wytypowanie zabójcy, a chaos panujący w książce trochę mnie przytłoczył. Jednak Nesser wykreował niezwykle ciekawych bohaterów i stworzył w swej powieści depresyjny, intrygujący nastrój - dokładnie taki, jakiego oczekiwałam. Miłośnikom kryminałów, lubiącym podczas lektury włączyć logiczne myślenie, tej książki nie polecam. Spodoba się natomiast tym, którzy przepadają za skandynawskimi klimatami i sprawnie nakreślonymi portretami psychologicznymi. Sama dostrzegłam w ?Nieszczelnej sieci? coś, co sprawia, że na pewno sięgnę w najbliższym czasie po kontynuację - ale nie ukrywam, że będę oczekiwała czegoś znacznie lepszego.