Czy da się żyć w najdłużej działającej komunie na świecie? Jak Mussolini osuszał mokradła, budując wsie idealne? Co trzeba zrobić, by skutecznie przekształcić współczesne slumsy w osiedla – na przykładzie Quinta Monroy w Peru i Aranyi w hinduskim Ahmadabadzie? I kim są queerowe Radical Faeries, a kim brazylijscy Robin Hoodowie (i Robin Hoodki)?
Nowa książka Jakuba Szczęsnego – autora Witaj w świecie bez architektów – to subiektywny katalog małych utopii, projektów i przykładów tego, jak w różnych miejscach i epokach, na wiele sposobów, ludzie budowali wokół ważnych dla nich tematów wciąż nowe wizje przyszłości. Autor przekonuje, że idee niejednokrotnie uznawane za utopijne udawało się z sukcesem wprowadzać w życie, choć często w innej formie i skali, niż to było zakładane.
Architektura odgrywa tu ważną rolę, ale sam autor występuje w roli znacznie wykraczającej poza zawód architekta. Analizuje, wspomina, relacjonuje swoje doświadczenia, a przede wszystkim daje nadzieję i „przewodnik po dobrych praktykach” na lepsze jutro.
Autor tą książką i swoją pracą edukatora otwiera przed nami nieprzebrane pokłady wiary w człowieka i jego pomysły, i robi to w reporterski, zachwycający sposób.
Magda Mołek
To opowieść o kilkudziesięciu projektach, które – szalone, nieracjonalne, dziwne – były przede wszystkim emanacją ludzkiej siły przetrwania, wielkiego poczucia wspólnoty i wiary, że wciąż umiemy budować lepsze światy.
Anna Cymer
Katalog utopii w architekturze opisanych ze swadą i poczuciem humoru. W każdej z opowieści autor portretuje radykalny budynek lub osiedle. Jedne z nich to szczęśliwe spółdzielnie mieszkaniowe, artystyczne komuny, inne to organizacje chcące wydać na świat nadczłowieka. I właśnie na tej dwuznaczności zbudowana jest ta intrygująca książka.
Tomasz Fudala
O AUTORZE
Jakub Szczęsny jest architektem, projektantem najwęższego domu świata (Domu Kereta, w kolekcji nowojorskiego Muzeum Sztuki Nowoczesnej), licznych instalacji w przestrzeniach publicznych i serii prefabrykowanych domów Simple House i FreeDOM. Studiował architekturę w Warszawie, Paryżu i Barcelonie, pracował w branży reklamowej i w grupie projektowej Centrala. Od 2016 roku prowadzi własną pracownię SZCZ w Warszawie. Uczy na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej i w School of Form. Prowadzi popularyzatorskie programy telewizyjne na temat architektury i projektowania wnętrz. Publikuje felietony w „Autoportrecie”, „Architekturze i Biznesie” i „Salonie”, dodatku do „Polityki” o architekturze i wnętrzach. Dyrektor artystyczny firmy Paged Meble. Autor książki “Witaj w świecie bez architektów” (Wydawnictwo Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, 2021)
Spojrzenie w głąb mrocznej twórczości Aleksandry Waliszewskiej i sztuki, która ją ukształtowała.
Aleksandra Waliszewska tworzy gęste narracyjnie, nasączone licznymi nawiązaniami do historii sztuki obrazy olejne, gwasze i pastele. Jej wizualne uniwersum wypełniają niepokojące, apokaliptyczne sceny. Spotkamy tu czarty, wampiry, opętane dziewczęta, spragnione krwi upiory, rycerzy (ale płci żeńskiej) na koniach – i dużo kotów. Specyficznie słowiańskie historie o upiorze (żywym trupie) mają tu swój ciąg dalszy, co pozwala widzieć Waliszewską jako artystyczną i konceptualną potomkinię sztuki przednowoczesnej i prac symbolistów późnego XIX i wczesnego XX wieku, pochodzących z regionów nordyckich, bałtyckich i wschodnioeuropejskich. Scenerią jej prac są tutejsze mokradła, mroczne leśne ostępy, zagubione autostrady, ponure przedmieścia.
Sztuka Waliszewskiej wychodzi jednak daleko poza muzealny kontekst.
Artystka udostępnia swoje prace na Instagramie, jej profil obserwuje ponad 100 tysięcy osób. Rosnącą międzynarodową publiczność urzekają jej figuratywne, zanurzone w historii sztuki opowieści. Dzięki social mediom trafiają do popkultury: na okładki płyt i książek Nicka Cave'a, Chicaloyoh, Pan Total i wielu zespołów noise’owych, a także na t-shirty, tatuaże, porcelanę.
Na bogato ilustrowane Opowieści okrutne składa się odkrywcza, brawurowa interpretacja sztuki Waliszewskiej przedstawiona w eseju Alison M. Gingeras i Natalii Sielewicz oraz reprodukcje osiemdziesięciu prac artystki zestawionych z ponad pięćdziesięcioma obrazami i rzeźbami historycznymi, m.in. Wojtkiewicza, Biegasa, Čiurlionisa. Rewizjonistyczne spojrzenie na symbolizm przez pryzmat sztuki Wschodu i Północy Europy (a nie dominujących postaci artystów francuskich czy austriackich), pozwala wprowadzić do tego bogatego i nadal zbyt mało zbadanego pola kultury wizualnej szeroką publiczność
Stos zdjęć nie jest typowym albumem fotograficznym. Stos jest skomponowaną opowieścią, przeznaczoną do jednoczesnego oglądania i czytania. Teksty Łukasza Chotkowskiego wskazują problemy transformacyjne, polityczne, społeczne, których obserwatorem był Zbigniew Libera. Stos zdjęć istnieje pomiędzy realnością a imaginacją.
Książka jest prezentacją wybranych prac z archiwum Zbigniewa Libery, tworzonych od lat 60. XX wieku do dziś. Są w niej fotografie publikowane po raz pierwszy, fotografie stworzone specjalnie do tej publikacji oraz te powszechnie znane.
Libera, ten od Oświęcimia i klocków Lego – i świat. Przerażający, nieprawdziwy, z widziadeł sennych. Dziejący się naprawdę. Prawdziwszy od prawdziwego.
– Hanna Krall
Zbigniew Libera (ur. 1959) – artysta. W latach 80. XX wieku współtworzył najciekawsze środowiska i przedsięwzięcia sztuki niezależnej w Polsce, m.in. łódzką Kulturę Zrzuty, grupę muzyczną Sternenhoch (z Jerzym Truszkowskim), czasopismo „Tango”, środowisko skupione wokół Zofii Kulik i Przemysława Kwieka. Był modelem do zdjęć Zofii Kulik. W stanie wojennym osadzony w więzieniu za druk prasy podziemnej (1982–1983). Jesienią 1989 roku wyruszył w roczną inicjacyjną „podróż na wschód”, do Egiptu i Izraela. Na początku lat 2000. współtworzył Warszawski Aktyw Artystów i dwie klubokawiarnie artystyczne: Baumgart/Libera oraz – z Mariolą Przyjemską i Tomaszem Kurzycą – Aurora. Czołowy przedstawiciel nurtu sztuki krytycznej, analizuje i krytykuje przyjęte konwencje, kulturę masową, tradycyjne modele wychowania, porusza kwestie manipulowania rzeczywistością przez media. Od połowy lat 90. tworzy „urządzenia korekcyjne”, obiekty będące przetworzeniem istniejących już produktów, przedmiotów masowej konsumpcji, m.in. Universal Penis Expander czy Body Master. Zestaw zabawowy dla dzieci do lat 9. Projektuje też przetworzone zabawki, odsłaniając mechanizmy wychowania, edukacji i tresury kulturowej, najgłośniejsze z nich to LEGO. Obóz koncentracyjny, Ciotka Kena i You Can Shave the Baby. Od lat 2000. zajmuje się głównie fotografią, a szczególnie specyfiką fotografii prasowej: tym jak media kształtują naszą pamięć wizualną i manipulują obrazem historii. Wystawiał na wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych, m.in. na 45. Biennale di Venezia, w Museum of Contemporary Art w Chicago, w wiedeńskim Muzeum MUMOK, warszawskiej Zachęcie, w Jewish Museum w Nowym Jorku. Jest także reżyserem, ukończył Mistrzowską Szkołę Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Zrealizował film fabularny Walser (2015). Współpracuje z reżyserami teatralnymi. m.in. Krzysztofem Warlikowskim, Magdą Szpecht, Katarzyną Kalwat, Mają Kleczewską. Zajmuje się także edukacją jako wykładowca na uczelniach wyższych, a w latach 2013–2016 zrealizował we współpracy z Aleksandrą Panisko ponad 50-odcinkowy cykl programów dla TVP Kultura Libera – przewodnik po sztuce.
Łukasz Chotkowski (ur. 1981) – dramaturg, scenarzysta, reżyser, autor tekstów teoretycznych. Absolwent warszawskiej Akademii Teatralnej, w której obecnie wykłada na Kierunku Reżyserii. Pracował jako główny dramaturg w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (2006–2014), współautor scenariuszy scenicznych do spektakli m.in.: Mai Kleczewskiej, Pawła Łysaka. Reżyser m.in. spektakli O zwierzętach według Elfriede Jelinek, Łaknąć według Sarah Kane, Tkacze, Teraz, Arystokraci (Komuna Warszawa), polsko-indyjskiej koprodukcji Strachu NIE MA (IAM/Teatr Powszechny Warszawa/Kashba Kalkuta). Prowadził warsztaty dramaturgiczne i reżyserskie w szkołach teatralnych, na uniwersytetach i w teatrach, m.in. w Delhi i Kalkucie (Indie), Lwowie (Ukraina), University of New Mexico (USA). Autor rozmów z Elfriede Jelinek (publikowanych w „Dwutygodniku” i w pracach zbiorowych), tekstów drukowanych w „Dialogu”, książki Męskość (2019) oraz adaptacji i scenariuszy scenicznych do ponad trzydziestu spektakli teatralnych.
16 marca 2005 roku na łamach „Gazety Wyborczej” pojawiła się wiadomość z placu Defilad. „Usunięcie stalowych bud i budowę Muzeum Sztuki Nowoczesnej przy placu Defilad zapowiedzieli wczoraj minister kultury i wiceprezydent Warszawy” pisał Dariusz Bartoszewicz i, powołując się na obietnice decydentów, dodawał „Gmach ma być gotowy najpóźniej na początku 2008 roku”.
Historią, która „jak w soczewce skupia większość posttransformacyjnych napięć” dzielimy się z Państwem 18 lat później, w czasie przygotowań do przeprowadzki do nowej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej na placu Defilad. To dobry moment, by wrócić do początków działalności Muzeum i przyjrzeć się temu, jak się kształtowało – ze wszystkimi trudnościami i sukcesami.
Trzy spojrzenia na 18 lat istnienia MSN-u składają się na trzy części książki. Porywająca Ballada o urzeczywistnieniu (pewnej instytucji) to opowieść Stacha Szabłowskiego o przemianach kraju i miasta, o wieloletnich perypetiach Muzeum oraz o sztuce, którą proponowało w swoich kolejnych siedzibach przy Pańskiej, w pawilonie Emilia i w Muzeum nad Wisłą. Rozmowę o konkursach architektonicznych, betonie i warszawskości MSN-u, zatytułowaną Dla kogo to muzeum?, prowadzą jego współtwórcy, Joanna Mytkowska i Marcel Andino Velez oraz krytyk architektury i pisarz Grzegorz Piątek. Z kolei Siatka czasu 2005-2022 to kalendarium obejmujące ponad dwie setki wydarzeń zorgnizowanych przez MSN. Teksty dopełnia bogaty wybór zdjęć.
Joanna Mytkowska: Oddajemy w Państwa ręce książkę, która opisuje pierwsze lata istnienia Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Jest to historia budowania instytucji i jej tożsamości. Mamy nadzieję, że będzie użyteczna dla zrozumienia specyfiki Muzeum, które bardziej niż ugruntowywaniem tradycji – nawet jeśli była to tylko tradycja nowoczesności – zajmowało się reagowaniem na dynamicznie zmieniające się wyzwania współczesności.
Bo, jak pisze w Balladzie Stach Szabłowski:
Historia MSN to między innymi opowieść o tym, że bardzo trudno jest wybudować w samym środku Polski instytucję, która w tytule ma sztukę i jednocześnie nowoczesność, przy czym trudności te wykraczają daleko poza problemy budżetowe, logistyczne czy techniczne. To ten rodzaj przeszkód, które piętrzą się, kiedy robi się realną różnicę, dokonuje się zmiany; ich skala jest w jakimś sensie potwierdzeniem, że Muzeum naprawdę jest potrzebne i warto było je stworzyć.
Anka Ptaszkowska urodziła się w 1935 roku w Warszawie. Jest ważną postacią polskiej i francuskiej sceny artystycznej jako jednocześnie krytyczka, galerzystka, organizatorka wystaw i inicjatorka spotkań, a przede wszystkim wspólniczka kilkunastu artystów, w których twórczość się bez reszty zaangażowała.Dom w Zalesiu i jego poboczato zatem opowieść o sztuce: to w Zalesiu po raz pierwszy pojawił się słynny niebieski pasek Edwarda Krasińskiego, tu Anka Ptaszkowska i Mariusz Tchorek napisali Teorię Miejsca, manifest, który wszedł do podręczników historii sztuki.Ale jest to teżopowieść o rodzinie (frapuja?cy portret silnych kobiet Mierzejewsko-Oxinskich), przyjaciołach i o miejscu, w którym każda czynność zmierzała do własnego apogeum niejako samoczynnie. Bo: istniała intymna tajemnica Domu w Zalesiu, a było nią ukryte szaleństwo.Anka Ptaszkowska: galerzystka przekonana o tym, że sztuka to nie towar, i gotowa tego poglądu czynnie bronić. Mentorka nieznosząca naśladowców. Skrajna indywidualistka spełniająca się tylko w działaniach wspólnych. Ryzyko jest dla niej niezbędnym elementem tworzenia, a zabawa, psota i zadyma jawią się jako niezbywalna część życia.Joanna Mytkowska
Założeniem książki jest prezentacja różnorodnych głosów twórczych kobiet w kinie, by ukazać podejmowaną przez nie refleksję, a tym samym podkreślić ich obecność i znaczenie w historii myśli filmowej. Kolejne rozdziały poświęcone są przemyśleniom Alice Guy-Blaché, Germaine Dulac, Mai Deren, Laury Mulvey, Trinh T. Minh-ha oraz Alexandry Juhasz, odnoszącym się do własnego dorobku filmowego, jak i do znacznie szerszej problematyki, związanej z określonymi nurtami artystycznymi i intelektualnymi oraz realiami społeczno-kulturowymi. W przywołanych tekstach przewijają się tematy nawiązujące do czterech głównych zagadnień. Pierwsze dotyczy formy filmowej oraz kina jako medium, instytucji, obszaru kultury popularnej, a drugie praktyki reżyserskiej kobiet – używanego przez nie warsztatu, stylu i indywidualnych zainteresowań. W trzecim chodzi o związki omawianej refleksji z feminizmem, postkolonializmem, teorią queer i innymi koncepcjami, które dostarczyły piszącym przydatnych pojęć czy definicji. Natomiast czwarte zagadnienie skupia się na relacji między twórczością kobiet a tradycją kultury wizualnej w jej wymiarze technologicznym i komunikacyjnym, a nie tylko estetycznym. Każda z zaprezentowanych reżyserek-teoretyczek nieco odmiennie wyjaśnia potrzebę równoczesnego uprawiania twórczości filmowej i pisarskiej. Dla Alice Guy-Blaché zapisywanie wspomnień było sposobem na odniesienie się do epoki pionierskiej, a równocześnie na zaznaczenie w niej swojej obecności jako kreatorki kinowego warsztatu oraz prekursorki w zakresie pracy na planie w wielofunkcyjnej roli metteur en scene. Liczne, różnorodne formy przekazu, używane przez Germaine Dulac pozwalały jej podjąć najważniejsze kwestie dla rozwoju kina jako sztuki oraz artystycznych ruchów awangardowych, w których widziała miejsce na swobodę twórczą, nieskrępowaną wymogami komercji. Maya Deren w swojej książce zastosowała konwencję anagramu, starając się powiązać w całość rozważania na temat sztuki, formy i filmu oraz fascynujących ją zjawisk kulturowych. W dorobku Laury Mulvey przewijają się wątki związane z jej najbardziej znaną koncepcją męskiego władcy spojrzenia, ale też z kwestią ukazywania i problematyzowania doświadczeń kobiet, zwłaszcza aktywnych artystek. Motyw twórczości kobiet powraca w pracach Trinh T. Minh-ha, łączącej wątki postkolonialne i queerowe w refleksji nad tożsamością oraz jej obrazami, zwłaszcza w kontekście doświadczeń migracji i przemieszczenia. Do problematyki tożsamości nawiązuje również Alexandra Juhasz, która w swoich rozważaniach teoretycznych odnosi się do, jak to określa, feministycznej historii mediów (oraz kina amerykańskiego), a także do aktywizmu związanego z AIDS i środowiskiem queerowym. Równie ważna, co sama twórczość kobiet, jest dla Juhasz jej archiwizacja, pozwalająca stworzyć lub/i podtrzymać więzi międzypokoleniowe oraz przepływ wiedzy i doświadczeń. Włączenie do książki sześciu różnych reżyserek-teoretyczek również jest próbą połączenia przedstawicielek odmiennych generacji, by zaznaczyć ciągłości tradycji uprawiania przez kobiety refleksji o kinie i formie filmowej.
Projekt „humanistyki prewencyjnej” wypracowany przez grupę RAT (Resilience Academic Team) ma wymiar teoretyczny i praktyczny. Wychodzi od świadomego i uważnego rozpoznania problemów współczesnego świata, ich krytycznej analizy i diagnozy, zmierzając do wypracowania propozycji ich rozwiązań w skali lokalnej i ograniczonej czasowo. Ważnym jej komponentem jest zaangażowanie badawcze, kierowane ideą troski, transkulturowej i transgatunkowej empatii oraz etyki wzajemności. Książka popularyzuje nowe tendencje w badaniach humanistycznych oraz nowe formy zbiorowego autorstwa i kolektywnego tworzenia wiedzy. Powstała z myślą o wszystkich, którzy czują się ograniczeni w tradycyjnych ramach działalności akademickiej, a także odczuwają niepokój w obliczu nieznanej i nieprzewidywalnej przyszłości.
Książka wydana we współpracy z Poznańskim Centrum Dziedzictwa.
Zofia Rydet (1911-1997) prace nad projektem znanym później jako Zapis socjologiczny rozpoczęła w roku 1978. Zbiór fotografii ludzi i zamieszkiwanych przez nich wnętrz rozrósł się do rozmiarów olbrzymiego archiwum, liczącego ponad 20 tysięcy negatywów. To przedsięwzięcie całkowicie pochłonęło jedną z najwybitniejszych polskich fotografek - zdjęcia z tej serii Rydet robiła do końca życia, nigdy nie nadając jej skończonej formy wystawy czy publikacji.Ludzie i rzeczy to zbiór tekstów polskich i zagranicznych badaczy, którzy na wiele sposobów analizują to niezwykłe dzieło, wprowadzając polską fotografkę do międzynarodowego kanonu dwudziestowiecznej sztuki. Zapis socjologiczny jest tu pokazany w kontekście fotografii niemieckiej i amerykańskiej, na szerszym tle polskiej fotografii socjologicznej lat 70. i 80. XX wieku, jest interpretowany w swej materialności i poddawany refleksji teoretycznej. Pokazuje niezwykłą siłę fotografii jako sposobu patrzenia na świat i jako nieoczywistej metody jego archiwizowania.Wśród autorów tekstów są m.in.: Anna Beata Bohdziewicz, Régis Durand, Ewa Klekot, Adam Mazur, Agnieszka Pajączkowska, Helen Petrovsky, Abigail Solomon-Godeau. Esejom towarzyszą obszerne autorskie wybory zdjęć Rydet i osobna wkładka - niepublikowana dotąd makieta niewydanej nigdy książki Zofii Rydet pt. Wieś (1957-1961).Publikacja wydana dzięki współpracy z Fundacją Zofii Rydet, w koedycji z wydawnictwem Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. L. Schillera w Łodzi.
Fascynująca opowieść o studentach z globalnego Południa, którzy uczyli się w Polsce w czasach zimnej wojny.
Łódź, jako drugie co do wielkości miasto w Polsce, była punktem węzłowym dla zagranicznych studentów, którzy uczyli się w PRL od połowy lat 60. ubiegłego wieku do transformacji ustrojowej. Łódzka Filmówka, należąca od 1955 roku do Międzynarodowego Stowarzyszenia Szkół Filmowych i Telewizyjnych (CILECT), była szczególnie lubianym celem studenckich podróży. Młodzi adepci sztuki filmowej z Afryki, Ameryki Łacińskiej i Bliskiego Wschodu stanowili jedną trzecią populacji zagranicznych studentów. Szkoła w obiegu międzynarodowym cieszy się znakomitą reputacją, a jednak doświadczenia uczących się w niej filmowców z Globalnego Południa są nadal bardzo słabo znane – zarówno w Polsce, jak i poza nią. Jest to więc publikacja pionierska.
Książka Hope Is of a Different Color przedstawia historię wymiany studenckiej między – używając ówczesnej nomenklatury – krajami rozwijającymi się i Polską Republiką Ludową w czasach zimnej wojny. Jej autorzy i autorki rzucają światło na doświadczenia i kariery pokolenia młodych filmowców w Łodzi, z których liczni osiągnęli później sukces artystyczny w swoich krajach rodzinnych.
Książka ukazuje nowe pole badawcze i rosnące zainteresowanie kwestią stosunków rasowych w Europie Wschodniej i Centralnej. Eseje, które się na nią składają, pisane są z rozmaitych perspektyw: socjologicznej, politologicznej oraz z punktu widzenia historii sztuki i filmu.
Tom zawiera również niepublikowane wcześniej fotografie i ujęcia z filmów, pochodzące z archiwów prywatnych oraz materiał wizualny i tekstowy z kolekcji łódzkiej Szkoły Filmowej.
Magda Lipska jest kuratorką i teoretyczką sztuki. Od 2008 roku pracuje w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Wśród jej ostatnich projektów kuratorskich wyróżniają się „Global Socialist Realisms” (w przygotowaniu), „Niepodległe: kobiet a dyskurs narodowy” (2018), „Dziennik. Awangarda w Chinach 1993-2003” (2017), „Gdyby dwa morza miały się spotkać: (2015, współkurator: Tarek Abou El Fetouh).
Monika Talarczyk jest filmoznawczynią i profesorką w PWSFTVIT. Jest autorką licznych publikacji poświęconych reżyserkom filmowym. Jej głównym obszarem badawczym jest kino mniejszościowe (kino kobiet, mniejszości w kulturze filmowej). W 2014 roku otrzymała nagrodę Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Jest członkinią EWA (European Women's Audiovisual network), ruchu Kobiety Filmu i Stowarzyszenia Kobiet Filmowców oraz FIPRESCI (Międzynarodowe Zrzeszenie Krytyków Filmowych).
Opowieść o kulturowych znaczeniach symbolu Warszawy i - w kontekście tworzenia współczesnej tożsamości miejskiej - o jego uniwersalności. Tytuł to cytat z wiersza ,,Dedykacja"" Cypriana Kamila Norwida, będącego osobistą inwokacją do Warszawy (,,młodości mej stolico..."") i przywołaniem mitologicznej syreny jako niebezpiecznej hybrydy człowieka i zwierzęcia, uwodzącej żeglarzy śpiewem i wiodącej ku zatraceniu. Do tych antycznych źródeł, opowieści o Odysie, rozumianym za Adornem i Horkheimerem jako figura nowoczesnego podmiotu i o syrenach jako znakach oporu przeciwko jednostronnej racjonalizacji, wraca w tekście ,,Podsłuchiwanie obrazów"" Jakub Momro. ,,Syrena. Tego alarmu już nikt nie odwoła"" Katarzyny Przyłuskiej także wychodzi od ,,Odysei"", mówiąc o lęku przed potworem i o syrenie - monstrum, któremu w herbie Warszawy powierzono zadanie symbolicznego osłonięcia nas przed żywiołami. Historię tego herbu i historię innych stołecznych syren opowiada w rozmowie z Tomaszem Fudalą historyk sztuki i heraldyk Przemysław Mrozowski.
W książce Art in a Disrupted World historyczka sztuki Agata Pietrasik przedstawia studium praktyk artystycznych z czasu drugiej wojny światowej. Omawia dzieła urodzonych w Polsce artystów, które powstały w obozach koncentracyjnych, gettach, na uchodźstwie oraz w latach tużpowojennych. Zwraca uwagę na etyczną stronę praktyki artystycznej jako metody walki o zachowanie człowieczeństwa w najbardziej nieludzkich warunkach.
Autorka przekracza utrwalone ramy historyczne oraz tradycyjne formy narracji. W trzech przystępnych esejach zestawia rysunki, obrazy, projekty architektoniczne i wystawiennicze, a także prace literackie i teatralne, by nanowo opowiedzieć o życiu w Polsce w czasie okupacji.
Pietrasik proponuje nowe spojrzenie na sztukę w dekadzie następującej po wybuchu drugiej wojny światowej. Omawia mniej znane projekty uznanych twórców, takich jak Marian Bogusz czy Józef Szajna, i przybliża działalność tych, którzy jak Jadwiga Simon-Pietkiewicz nie zyskali jeszcze należnego im miejsca w historii sztuki. Przyglądając się sztuce i artystom tego okresu dąży do uchwycenia ich autonomicznych języków artystycznych. Pyta o zdolność historii sztuki do pomieszczenia w jej dyskursie dzieł powstałych w odpowiedzi na traumatyczne doświadczenia.
Agata Pietrasik (1985) – historyczka sztuki, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego i Freie Universität w Berlinie. Stypendystka Deutsches Forum für Kunstgeschichte i Institut national d'histoire de l’art w Paryżu. W 2020 roku odbyła staż podoktorski w ramach programu Getty/ACLS Postdoctoral Fellowships in the History of Art. Redaktorka książki Rethinking Postwar Europe: Artistic Production and Discourses on Art in the Late 1940s and 1950s (z Barbarą Lange i Dirkiem Hildebrandtem, 2019).
Kiedy rano otwieram oczy, widzę film, książka zainspirowana pierwszą wystawą zorganizowaną przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2008), to podróż do kraju, którego już nie ma, a który wytworzył najważniejszy w naszej części Europy mit sztuki radykalnej. Pokazuje związki kina amatorskiego - rozkwitającego w Socjalistycznej Federacyjnej Republice Jugosławii dzięki publicznemu mecenatowi ze sztukami wizualnymi i wzajemne oddziaływanie filmowców i artystów innych dziedzin.
Usytuowanie na styku sztuki modernistycznej i strategii postkonceptualnych oraz postminimalistycznych, na styku dwóch światów: zachodniego kapitalizmu i wschodniego komunizmu generowało oryginalne, niepowtarzalne fenomeny artystyczne, niemogące się pojawić nigdzie poza Jugosławią i tamtym czasem. Książka opowiada o zjawiskach i osobowościach artystycznych przełomu lat 60. i 70., jej bohaterami są m.in. Goran Trbuljak, Tomislav Gotovac, Sanja Iveković, Dalibor Martinis czy Marina Abramović.
Zbiór tekstów teoretyków i praktyków performansu na temat genealogii tej dziedziny twórczości, kwestii dokumentacji, czasowości czy cielesności. To także zbliżenia na mało znane a fascynujące historie performansu w Japonii, Brazylii, Portugalii, dawnej Wschodniej Europie, w Polsce i w Rosji - tytułowe punkty styku.
Książka opisuje rosyjską scenę artystyczną w pierwszej dekadzie XXI wieku, pokazując dynamikę zjawisk zachodzących w sztuce i polityce od momentu objęcia władzy przez Władimira Putina. Jego czasy przyniosły sztukę dostosowaną do nowego porządku: skomercjalizowaną, odciętą od rzeczywistości społecznej, finansowaną i manipulowaną przez oligarchów. Równocześnie powstał drugi obieg tam odpowiedzią na systematycznie kurcząca się przestrzeń wolności była paląca potrzeba ekspresji. Symptomem podskórnych zmian w kulturze i życiu społecznym była eksplozja protestów, z których najbardziej znane są akcje kolektywu Pussy Riot.
Tom zawiera rozmowy z artystami i teksty krytyczne kuratorów, akademików oraz krytyków sztuki. Całość poprzedza bogate kalendarium wydarzeń politycznych, społecznych i kulturalnych.
Grupa Team 10 East nigdy nie istniała. Książka powołuje to pojęcie jako konceptualne narzędzie pozwalające przeanalizować dokonania członków architektonicznej grupy Team 10 i ich towarzyszy podróży współpracowników z krajów socjalistycznych. Proponuje rewizjonizm w podejściu do kultury i polityki dawnych krajów socjalistycznych, stąd tytułowa formuła rewizjonistycznej architektury w realnym modernizmie.Autorzy i autorki tekstów patrzą na nowoczesną architekturę i na procesy modernizacyjne w Europie Środkowo-Wschodniej w perspektywie porównawczej, pokazując, jak reguły rządzące architekturą i urbanistyką były zawłaszczane, krytykowane i modyfikowane po obu stronach żelaznej kurtyny. Bohaterami tej bogato ilustrowanej publikacji są m.in. polscy architekci Jerzy Sołtan i Oskar Hansena, Węgier Charles Polónyi, a także architekci z dawnej Czechosłowacji i Jugosławii.
Historia sztuki zna wiele przykładów artystek z różnych powodów pominiętych, zapomnianych czy wypartych z jej głównego nurtu ta książka jest próbą przypomnienia jednej z nich. Maria Bartuszov (193696) była słowacką rzeźbiarką poszukującą nowego języka ekspresji w delikatnych, gipsowych formach. Jej sztuka jest zapisem potrzeby eksperymentu formalnego, który prowadzi rzeźbiarkę ku kształtom i procesom zachodzącym w naturze. Długo nieznana, Bartuszov została odkryta dla szerszej publiczności na wystawie Documenta 12 w 2007 roku, dziś jej prace są w prestiżowych kolekcjach sztuki współczesnej.
Zbiór tekstów polskich i zagranicznych badaczy, którzy na wiele sposobów analizują niezwykłe dzieło Zofii Rydet, wprowadzając polską fotografkę do międzynarodowego kanonu dwudziestowiecznej fotografii i sztuki. Zapis socjologiczny, zbiór zdjęć ludzi i zamieszkiwanych przez nich wnętrz, jest tu pokazany w kontekście fotografii niemieckiej i amerykańskiej, na szerszym tle polskiej fotografii socjologicznej lat 70. i 80. Jest interpretowany w swej materialności i zarazem poddawany refleksji teoretycznej. Pokazuje niezwykłą siłę fotografii jako sposobu patrzenia na świat oraz jako nieoczywistej metody jego archiwizowania.
Tekstom towarzyszą obszerne wybory zdjęć Zofii Rydet ułożone przez Sebastiana Cichockiego, Sharon Lockhart i Krzysztofa Pijarskiego i za każdym razem będące innym, subiektywnym czytaniem "Zapisu". Osobną wkładkę stanowi niepublikowana dotąd makieta niewydanej nigdy książki Zofii Rydet pt. "Wieś" (1957-1961).
Książka w nowy sposób pokazuje sztukę powstającą od lat 50. do 70. XX wieku w Europie Wschodniej i Ameryce Łacińskiej, które połączył wówczas entuzjazm dla sztuki kinetycznej i op-artu.
Była to pewnego rodzaju alternatywa dla północnoatlantyckiego mainstreamu: osi łączącej Paryż, Londyn oraz Nowy Jork i królujących tam kolejnych trendów, od abstrakcyjnego ekspresjonizmu, przez pop-art, minimalizm, aż po konceptualizm. W cieniu tych mód, w Warszawie, Budapeszcie, Zagrzebiu, Moskwie, Buenos Aires, Rio de Janeiro czy So Paulo, pojawiły się sieci praktyk artystycznych zogniskowanych wokół kwestii postępu, nauki i technologii, podboju przestrzeni kosmicznej, konstrukcji i zmysłowego odbioru dzieła sztuki, współtworzonego przez percepcję widza.
Lata 70. XX wieku: do muzeów i galerii sztuki współczesnej, ale także w przestrzeń publiczną (sale uniwersytetów czy domów kultury, miejskie place i skwery) wkracza sztuka artystów angażujących się w bieżące politycznie konflikty - opowiadających się zdecydowanie po stronie niepodległościowych dążeń Palestyńczyków, przeciw dyktaturze Pinocheta w Chile, przeciw apartheidowi w RPA.
Zaangażowanym artystom towarzyszą kuratorzy, aktywiści i polityczni bojownicy. Kontekstem są też działania związków zawodowych artystów, partii politycznych od opozycyjnych, jak Francuska Partia Komunistyczna, po sprawujących władzę w systemach monopartyjnych, jak partie komunistyczne w krajach bloku wschodniego, w tym PZPR. Tłem jest też oczywiście zimna wojna.
Nareszcie jest - książka podsumowująca zeszłoroczną edycję "Warszawy w budowie". Zawiera opisy wszystkich elementów wchodzących w skład pilotażowej edycji festiwalu z 2009 roku - wystaw, paneli dyskusyjnych, projektów w przestrzeni miejskiej, łącznie z zapisem popularnych sesji Departamentu Propozycji. Ta bogato ilustrowana, zaprojektowana przez Ludovica Ballanda i Ivana Weissa publikacja, stanowi trzeci tom w serii wydawniczej sygnowanej przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
