Dziecko wolne od stresu

Jak prostymi metodami mindfulness zwiększyć szansę twojego dziecka na szczęście

Dostają Państwo do ręki interesującą i inspirującą książkę, która pokazuje, jak uczyć dzieci uważności, a tym samym pomóc im żyć pełniej, ciekawiej, bardziej świadomie i bez nadmiernego stresu. W zrozumieniu jej treści pomoże wyjaśnienie na wstępie znaczenia słowa „uważność" i przybliżenie kilku związanych z nim zagadnień.
Angielskie słowo mindfulness tłumaczone bywa na polski zazwyczaj właśnie jako „uważność" albo rzadziej jako „uważna obecność". Według najbardziej znane] i często cytowanej definicji profesora Jona Kabat-Zinna jest to „stan świadomości będący wynikiem intencjonalnego i nieoceniającego kierowania uwagi na to, czego doświadczamy w chwili obecnej". Definicja ta zawiera trzy istotne elementy. Po pierwsze, kierujemy uwagę w sposób celowy, czyli świadomy. Nie jest to zatem zwyczajny - a więc bierny — tryb rejestrowania informacji, który zwłaszcza w sytuacjach stresujących często prowadzi do pojawienia się silnych reakcji emocjonalnych i nawykowego - nierzadko niefunkcjonalnego - zachowania. Po drugie, kierujemy uwagę na to, co postrzegamy i czego doznajemy w danej chwili. Nie wybiegamy myślami w przyszłość ani nie powracamy do przeszłości, lecz na tyle, na ile to możliwe, świadomie skupiamy się na tym, czego doświadczamy tu i teraz. Dzięki temu uważność staje się rodzajem bufora chroniącego nas przed negatywnymi stanami emocjonalnymi. Pojawienie się tych stanów jest bowiem najczęściej związane z procesami myślowymi: roztrząsaniem niepomyślnych wydarzeń z przeszłości (sprzyja to stanom depresyjnym) lub martwieniem się o przyszłość (co sprzyja problemom lękowym), procesami, które nie tylko zniekształcają nasze postrzeganie, lecz także odwracaj ą naszą uwagę od tego, co jest tu i teraz . Po trzecie, zachowujemy szczególną postawę wobec wszystkiego, czego doświadczamy w danym momencie. To postawa otwarta i przyjazna, zaciekawienie tym, co jest, bez względu na to, jakie to jest: bolesne, przykre, przyjemne, miłe. Dzięki takiemu postępowaniu nasza awersja wobec jednych przeżyć i doznań oraz nadmierne pożądanie innych wyraźnie maleją. Ich miejsce zajmują akceptacja i otwartość. Uważność ma potencjał transformowania sposobu, w jaki żyjemy. Pozwala nam lepiej poznać działanie naszego własnego umysłu, daje możliwość podejmowania działań, które wypływają ze świadomego rozeznania, co jest w danym momencie najwłaściwsze. To wszystko ma ogromne znaczenie dla zdrowia. Liczne badania dowodzą, że systematyczne praktykowanie uważności niezwykle korzystnie wpływa na to, jak się czujemy fizycznie, i sprzyja wystąpieniu dobrostanu psychicznego. Dotyczy to osób w każdym wieku, również dzieci. Susan Kaiser Greenland przekonuje, że systematyczne -nawet codzienne — ćwiczenie uważności jest dzieciom bardzo potrzebne, że jest dla nich korzystne i odbywa się w przyjazny im sposób. Dzieci świetnie się przy tym bawią, a rodzice mają wyjątkową szansę, by zrobić coś dobrego dla siebie. W swojej książce Susan Kaiser Greenland skupia się na zaprezentowaniu przykładów tego, jak znaczące może być rozwijanie uważności u dzieci w zapobieganiu i nadmiernemu stresowi, i poważnym problemom psychicznym oraz behawioralnym. Słuszność jej spostrzeżeń z wielu lat praktyki potwierdziły już liczne badania, a wkrótce najprawdopodobniej potwierdzą kolejne prowadzone obecnie w kilku krajach.

Za sprawą uważności to, czego doświadczamy, starami się przyjmować bez uprzedzeń i z zaciekawieniem - jakim zdarzało się nam po raz pierwszy. W taki sposób naturalnie reagują dzieci, które dają się całkowicie pochłonąć z pozori banalnym czynnościom, zdarzeniom i zjawiskom (dlategc właśnie dzieciom przyswojenie technik uważności przycho dzi zwykle łatwo). Niestety, w miarę upływu lat tracimy t( zdolność. Jako dorośli potrzebujemy uczyć się jej na nowo aby móc cieszyć się z prostych, a zarazem cudownych rzeczy które przynosi każda chwila: kropli deszczu, smaku owocu promieni słońca na liściach. Uważność — choć nie jest związana z żadną religią -ma korzenie w różnorodnych tradycjach kontemplacyjnych i duchowych. Najpełniej jednak opisano jaw tekstach buddyjskich, ponieważ jest sercem praktyki medytacyjnej. W buddyzmie medytację uważności traktuje się jako dostępną dla każdego drogę do zmniejszania cierpienia i równoczesnego rozwijania mądrości, współczucia oraz równowagi emocjonalnej. Na Zachodzie uważność wzbudziła zainteresowanie w ostatnich dwóch dekadach XX wieku. Wtedy to opublikowano pierwsze wyniki badań nad programem Redukcji Stresu Opartym na Uważności (Mindfulness-Based Stress Re-duction, MBSR), opracowanym pod koniec lat siedemdziesiątych przez Jona Kabat-Zinna na Uniwersytecie Medycznym Massachusetts. MBSR to pierwszy, podstawowy i najbardziej znany trening uważności. Susan Kaiser Greenland nawiązuje do niego w swojej książce, prezentując metody pracy z dziećmi.
MBSR i zainspirowane nią inne metody oparte na uważności (np. Mindfulness-Based Cognitm Therapy, MBCT) zyskały uznanie licznych klinicystów, mają obecnie zastosowanie w leczeniu i wspomaganiu leczenia somatycznych problemów zdrowotnych oraz w terapii zaburzeń psychicznych. Za ich sprawą uważność jest obecnie coraz bardziej znaną i uznawaną drogą do zmniejszania stresu i cierpienia w jego różnych postaciach, a zarazem drogą do zwiększenia poczucia harmonii, dobrostanu psychicznego, spokoju, mądrości.
Mam nadzieję, że ta książka odegra istotną rolę w propagowaniu uważności w Polsce zarówno wśród dzieci, jak i wśród dorosłych.
Dr n. med. Paweł Holas Prezes Polskiego Towarzystwa Mindfulness

---

Dziecko wolne od stresu
Spis Treści

• Przedmowa
• WSTĘP
• Nowe abecadło: uwaga, równowaga i współczucie
• ROZDZIAŁ l
• Otwarte drzwi: korzystanie z nauki uważnej świadomości
• ROZDZIAŁ 2
• Od czego zacząć: poznaj i wzmacniaj swoją motywację
• ROZDZIAŁ 3
• Proste jak oddychanie. Zacznij od relaksu i uspokojenia
• ROZDZIAŁ 4
• Czysta uwaga, czyli jak się nauczyć skupiania uwagi
• ROZDZIAŁ 5
• Przyjazna świadomość, czyli medytuj, mów, działaj uważnie i ze współczuciem

---