Piszę swoją historię etnografii, a może lepiej powiedzieć: etnografię etnografii w Polsce XIX wieku i później, w formie nie całkiem zespolonych „szkiców” czy „obrazków” układanych według porządków: od badań terenowych do pisania etnografii, od ludoznawstwa do naukowej etnografii. Zaznaczam od czasu do czasu, że dzieje etnografii w Polsce mają odpowiedniki w innych etnografiach krajowych, że niemało dzisiejszych prawd ma stare i niekoniecznie naukowe rodowody. Ze wstępu Autor ujawnia, jak przygotowanie literackie pierwszych wędrowców do ludowego świata sprzyjało wprowadzaniu do ludoznawstwa figur wyobraźni, toposów, fantazmatów i gatunków literackich, opisuje wyprawy romantycznych ludoznawców, śledzi sposoby zdobywania materiałów, stroje i maski, sposoby przebywania trochę wewnątrz świata ludu, trochę na zewnątrz. Prezentuje typy zbieraczy, zmienny w czasie ich stosunek do ludu. Niezwykle ważne są (z powodu braku praw autorskich) sposoby konstruowania tekstów po powrocie z podróży: retusze, stylizacje, tworzenie tekstów własnych z tekstów cudzych, zawsze jednak z wykorzystaniem konwencji literackich. Autor dokonał tytanicznej pracy, przywołując głosy poetów i uczonych, dawnych i obecnych. Z recenzji prof. dr hab. B. Ewy Nowiny-Sroczyńskiej Zbigniew Libera – prof. dr hab., pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zajmuje się etnomedycyną i etnobotaniką, antropologią ciała, antropologią historii, semiotyką kultury, etnografią etnografii i historią nauk etnologicznych. Autor książek: Lasowiacki zielnik (1991, z Adamem Paluchem), Rzyć, aby żyć (1995), Wstęp do nosologii (1996), Mikrokosmos, makrokosmos i antropologia ciała (1997), Znachor w tradycjach ludowych XIX–XX wieku (2003), Karpacki świat Bojków i Łemków. Fotografie Romana Reinfussa (2015, z Hubertem Ossadnikiem).
Książka została poświęcona problemowi pamięci kulturowej w tym szczególnym przypadku, kiedy owa pamięć dotyczy przeszłości „należącej” do kogoś innego niż wspólnota pamiętających. Odnosi się to do wielu regionów Polski zamieszkanych przez społeczności postmigracyjne, m.in. Ziem Zachodnich i Północnych czy Bieszczadów. Właśnie w Bieszczadach, zasiedlonych po II wojnie światowej i wysiedleniach ludności bojkowskiej (ukraińskiej) na nowo, można dziś zaobserwować praktyki kulturowe polegające na sięganiu po cudzą przeszłość, swoistym „opracowywaniu” jej i dopasowywaniu do współczesnych potrzeb mieszkańców oraz turystów. Bieszczady powojenne i powysiedleńcze mają także swoją nową mito-historię, własne pionierskie i zakapiorskie narracje pamięci, które koegzystują z pamięcią o nie-swojej przeszłości, wciąż nieco niewygodnej, ale uznanej już za właściwość miejsca.
Książka poświęcona jest problemowi antropologicznego badania pamięci na przykładzie pamięci Łemków w Polsce i na Ukrainie. Zaprezentowane zostały tu praktyki narracyjne Łemków - tryb ich konstrukcji, treść, którą są wypełniane oraz sposoby posługiwania się nimi w strategiach grupowej autoprezentacji. Punktem wyjścia stało się pytanie o to, co i jak prezentują łemkowskie narracje wspomnieniowe, do kogo są adresowane, jaki użytek czynią z nich Łemkowie. Zamiarem autorki było dotarcie do mechanizmów budowania obrazów przeszłości, uzgadniania ich zawartości i wykorzystywania dla grupowych celów, a także zrozumienie autotematyczności Łemków. W oparciu o źródła zastane (kilkadziesiąt łemkowskich relacji wspomnieniowych opublikowanych w Polsce i na Ukrainie) oraz wywołane (wywiady z obecnymi i byłymi, żyjącymi dziś na Ukrainie, mieszkańcami jednej z łemkowskich wsi) autorka prześledziła pracę pamięci, ukazała dominujące treści pamięci łemkowskiej oraz związane z nimi strategie autoprezentacji.
Eseje zebrane w książce Kieszenie i podszewki. Podteksty kultury są zapisem autorskiego eksperymentu badawczego (antropologiczno-literackiego) poświęconego społecznym granicom postrzegania tekstów kultury jako „literackich” lub „nieliterackich”. Projekt ten kształtował się dynamicznie w latach 2008–2011 w żywym dialogu z instytucją kreowania owych fenomenów „literackości” tekstu, a mianowicie we współpracy merytoryczno-redakcyjnej Autorki z Redakcją czasopisma kulturalnego „Fragile”, wydawanego przez zespół animatorów kultury Śródmiejskiego Ośrodka Kultury w Krakowie. W ten sposób powstał zamknięty/otwarty zbiór studiów nad hybrydycznymi tekstami kultury, który – od początku pomyślany jako książka – jest także gotowym materiałem dla instytucjonalnych lub nieformalnych warsztatów interpretacyjnej wrażliwości antropologicznej
Co kryje się pod nazwą tradycji w chwili obecnej, gdy doświadczamy tak wielu głębokich zmian społecznych? Na czym polega zależność między odtwarzaniem i rewizjami tradycji a transformacją społeczno-ustrojową w Europie postkomunistycznej? Czy tradycja jest tylko uwarunkowaniem działań społecznych, czy również wizją tego, co pragnie się zachować dla przyszłych pokoleń, realizowana nie bez sprzeciwu, ze zmiennym szczęściem i niemałym wysiłkiem przez oddanych jej propagatorów? Na te i wiele innych pytań starają się odpowiedzieć autorzy tego tomu - antropologowie społeczni, wnosząc do dyskusji o tradycji właściwe swej dyscyplinie naukowej nachylenie ku rozważaniu zagadnień teoretycznych za pomocą etnograficznych studiów przypadków.
Autorzy artykułów zamieszczonych w tomie pod redakcją Grażyny Kubicy i Marcina Lubasia poniekąd przywracają pojęcie tradycji naukom społecznym i czynią to w niezwykle interesujący sposób. Pokazują mianowicie, jak splata się ono z pojęciem kultury, oraz ujawniają, z jakimi przekształceniami znaczeń tradycji mamy do czynienia w procesach kulturowych związanych z globalizacją, transnacjonalizmem i z uniwersalizacją kapitalizmu w jego postfordowskiej, neoliberalnej wersji. Nie są to przy tym czcze rozważania teoretyczne, lecz w większości konkretne studia przypadków. Dzięki temu konstatacje autorek i autorów nie są zawieszone w próżni, lecz niejako logicznie wynikają z prezentowanych wyników badań. Jest to antropologia z krwi i kości, taka, jaką należy zdecydowanie popierać i upowszechniać, albowiem wnosi ona wiele do naszego rozumienia rzeczywistości społecznej i kulturowej współczesnego świata. Pozwala widzieć wielkie sprawy w małych wydarzeniach i jednocześnie, nie tracąc kontaktu z praktykami zwykłych ludzi, wypowiada wiele ważkich stwierdzeń na temat kondycji ludzkiej.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
