Tworzący książkę zbiór wypowiedzi o polskim teatrze lat 70.i dramacie lat 80., w innej postaci już wcześniej publikowanych, został skomponowany w sposób tak przemyślany i konsekwentny, że kompozycja tomu współdecyduje o znaczeniach całej pracy. Nie tylko bowiem wyznacza pole obserwacji autora, mieszczące się pomiędzy teatrem śmierci a śmiercią teatru, ale także pozwala wydobyć rzecz najważniejszą — diagnozę kondycji teatru (i rzeczywistości) schyłku XX wieku.
Z krakowskiego punktu obserwacyjnego ujawniają się trzy podstawowe właściwości naszego życia teatralnego. Dwie z nich uderzają na pierwszy rzut oka: to dominacja przestrzeni międzytekstowej, w której toczy się wszechogarniający dialog dramatów i spektakli oraz zabsolutyzowanie awangardowego nakazu wolności tworzenia, usprawiedliwiającego wszelkie działania artystyczne. Nie dziwi więc, że śmierć Kantora, ostatniego wcielenia prawdziwego awangardzisty, symbolicznie zamyka historię teatru nie tylko lat 70. i 80., ale i całej, napiętnowanej wymogiem awangardowości współczesnej formacji kulturowej, wziętej w „nawias” przez dwóch wielkich twórców krakowskich: Wyspiańskiego i Kantora.
Ostatnia, trzecia cecha naszego życia teatralnego, kształtowanego przez mijającą na naszych oczach formację, to przeczucie a następnie wiedza o tym, że ludzki dramat został w XX wieku zmiażdżony przez nie-ludzką (zatem i nie-boską) formę, będącą wieloodmianową postacią śmierci.
To najważniejszy problem tej doskonałej książki, w której sztuka teatru mówi głosem Kasandry — nigdy, jak wiadomo, niewysłuchanej.
z recenzji profesor Dobrochny Ratajczakowej
Krzysztof Pleśniarowicz: profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel i kierownik Katedry Kultury Współczesnej UJ, współtwórca Instytutu Kultury UJ. W latach 1994-2000 dyrektor Cricoteki, Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora, w latach 2008-2016 prodziekan Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ. Od 5 XI 1977 do 13 XII 1981 recenzent teatralny „Dziennika Polskiego”.
Autor m. in. książek: Teatr Śmierci Tadeusza Kantora (1990); Kantor. Artysta końca wieku (1997); Dylemat jedynego wyjścia. Absurd w dramacie u schyłku realnego socjalizmu (2000); The Dead Memory Machine. Tadeusz Kantor’s Theatre of Death (2004); Pogodzić Mrożka z Grottgerem. Ostatnie chwile przed Dwustuleciem Sceny Narodowej w Krakowie (2005); A Halott Emlékek Gépezete. Tadeusz Kantor Halálalszínháza (2007); Kantor (2018); Przestrzenie deziluzji. Dwudziestowieczne modele dzieła teatralnego (2020), Wschodni dramat absurdu u schyłku sowieckiego bloku (2021). Edytor pism Maurice’a Maeterlincka, Tadeusza Kantora i Jerzego Pleśniarowicza.
Krzysztof Pleśniarowicz draws differences between Western and Eastern European absurdism, points out similarities and adjacencies, and emphasises the function fulfilled by the theatre of the absurd in Eastern Europe: the representation of the drama of a man deprived of freedom. The author of this important book shows absurdity in the dramas of the 1980s "at the end of the Soviet bloc" as the only possibility of dramatic-theatrical embodiment of realism, as a metaphor for reality. PROFESSOR DOBROCHNA RATAJCZAKOWAIt is to the author's credit that he shows the diversity of the "eastern theatre of the absurd" (from Russia, Czechoslovakia, Poland and Hungary) against the background of a common feeling of absence of the present, or even of "being knocked out of existence." The book ranks high in the study of the theatre of the absurd, especially because of the fine, valuable analyses of the works cited and the interesting light directed into the area of lesser-known drama in the world. The publication of this book in English will broaden the knowledge of the face of the theatre of the absurd among the many audiences interested in drama, literary scholars, theatre scholars, but also historians. PROFESSOR ANNA KRAJEWSKA
Biografia najbardziej symbolicznej postaci polskiej awangardy.
Portret Tadeusza Kantora, ostatniego wielkiego artysty, twórcy teatru Cricot2, wybitnego malarza, grafika, scenografa, reżysera i performera. Jego biografię symbolicznie znaczą największe historyczne wydarzenia epoki: urodził się po wybuchu I wojny światowej, zmarł,
gdy żywa była jeszcze euforia po zburzeniu muru berlińskiego. Jego dzieło, malarskie i teatralne, wyraziło prawdę naszych czasów. Portret tego artysty to jednocześnie portret XX wieku.
Odnotowując konwencyjny charakter absurdu i postępujący proces „gatunkowienia” pojęcia, Krzysztof Pleśniarowicz rysuje różnice między absurdem zachodnio- i wschodnioeuropejskim, wskazuje na podobieństwa i przyległości. Kolejne rozdziały ujawniają umiejętność modelowego myślenia autora, którą zademonstrował już w książce „Przestrzenie deziluzji”.
Teraz ukazuje preabsurdalny model Czechowowski, który jest zarazem wyjściowym modelem dla naszej współczesności, pokazuje funkcję, spełnianą przez absurd na wchodzie Europy, pozwalający na przedstawienie dramatu człowieka pozbawionego wolności.
Dokonując przeglądu zawartości tej ważnej książki, pragnę podkreślić, że jej autor dążył do pokazania specyficznej roli absurdu w dramatach lat osiemdziesiątych jako jedynej możliwości dramatyczno-teatralnego „wcielenia” realizmu. Absurd bowiem wydaje się wtedy posiadać wymiar sfunkcjonalizowanego realizmu i walor metafory rzeczywistości.
Z recenzji profesor Dobrochny Ratajczakowej
Pojęcie „teatru absurdu", spopularyzowane niegdyś przez Martina Esslina, do dziś jest przedmiotem sporów pomiędzy uczonymi. Książka Krzysztofa Pleśniarowicza włącza się w
tę dyskusję nader interesująco. Autor najpierw relacjonuje dotychczasowe spory, aby w kilku rozdziałach tworzących zasadniczy zrąb dzieła opisać szczegółowo wybrane teksty dramatyczne pochodzące z kilku postkomunistycznych krajów, a napisane w przeważającej mierze w ostatnim dziesięcioleciu trwania politycznego systemu.
Te dramaty, pióra dwunastu pisarzy: Erdmana, Jerofiejewa, Gubariewa, Pitínskiego, Kohouta, Havla, Mrożka, Słobodzianka, Koterskiego, Spiró, Kornisa i Göncza, służą autorowi książki do wykazania, że tak zwany „absurd wschodnioeuropejski” jest przede wszystkim zjawiskiem wywodzącym się bezpośrednio z politycznej rzeczywistości.
Z recenzji profesora Jerzego Jarzębskiego
Krzysztof Pleśniarowicz: profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel i kierownik Katedry Kultury Współczesnej UJ, współtwórca Instytutu Kultury UJ. W latach 1994-2000 dyrektor Cricoteki, Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora, w latach 2008-2016 prodziekan Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ.
Autor m. in. książek: Teatr Śmierci Tadeusza Kantora (1990); Teatr Nie-Ludzkiej Formy (1994); Kantor. Artysta końca wieku (1997); Dylemat jedynego wyjścia. Absurd w dramacie u schyłku realnego socjalizmu (2000); The Dead Memory Machine. Tadeusz Kantor’s Theatre of Death (2004); Pogodzić Mrożka z Grottgerem. Ostatnie chwile przed Dwustuleciem Sceny Narodowej w Krakowie (2005); A Halott Emlékek Gépezete. Tadeusz Kantor Halálalszínháza (2007); Kantor (2018); Przestrzenie deziluzji. Dwudziestowieczne modele dzieła teatralnego (2020). Edytor pism Maurice’a Maeterlincka, Tadeusza Kantora i Jerzego Pleśniarowicza.
Nowe, zmienione wydanie.
Książka proponuje czytelnikowi klarowny model refleksji nad dziełem sztuki teatru, jest podsumowaniem dwudziestowiecznej wiedzy na ten temat, swoistą syntezą konsekwencji i osiągnięć współczesnego autonomizmu teatralnego.
„Krzysztof Pleśniarowicz wyznacza antynomię mieszczącą się wyłącznie w ramach dzieła teatralnego: iluzja/deziluzja ? zamiast opozycji dziś już generalnie zdezaktualizowanej: pomiędzy dziełem literackim (dramatem) a aliterackim dziełem teatralnym (spektaklem). Oferuje czytelnikowi pozycję dojrzałą, przemyślaną, doskonale i prosto napisaną, a w naszej teatrologii ? nowatorską.”
Z recenzji profesor Dobrochny Ratajczakowej
„Autor przeprowadza czytelnika przez prawie wiek teatralnych eksperymentów, po których pozostały tylko cząstkowe świadectwa. Książka odznacza się doskonałym opanowaniem wyjątkowo trudnej problematyki, formułowanej na dobitkę w rozmaitych i niezgodnych stylach i ujęciach.”
Z recenzji profesora Jana Błońskiego
„Wyraźnie hołubiona przez Autora metateatralna modelowość okazała się znakomitym wędzidłem dla «bluszczowatej» zupełnie, porastającej wszystkie prace o teatrze refleksji ontologicznej, której nie ma końca. Rozmach intelektualny Pleśniarowicza, głęboka świadomość metody (ale i jej ograniczeń), imponujący zamysł syntetyczny całości, wprost nieprawdopodobny indeks lektur i zjawisk konstruujących owe «przestrzenie deziluzji» ? wszystko to wystawia Autorowi jak najlepsze świadectwo.”
Z recenzji profesora Jana Ciechowicza
Krzysztof Pleśniarowicz ? profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel i kierownik Katedry Kultury Współczesnej UJ, współtwórca Instytutu Kultury UJ. W latach 1994-2000 dyrektor Cricoteki – Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora, w latach 2008-2016 prodziekan Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
