15. tom z serii POEZJE pod redakcją Andrzeja Nowakowskiego Jaki jest Miron, każdy widzi. Przywykliśmy do Białoszewskiego awangardzisty, rozsadzającego skamieniałe dykcje w polszczyźnie i odnawiającego formy poetyckie ku ich zupełnemu zatarciu, do Białoszewskiego realisty, notującego najdrobniejsze, na pozór całkiem nieważne, zdarzenia i podsłuchane rozmowy, Białoszewskiego reisty z taksonomicznym zacięciem sporządzającego rejestry sprzętów, numerów i słów, w końcu Białoszewskiego prześmiewcy, ale z tych dobrotliwych, który ma za nic społeczne powinności poety i woli zarządzać raczej Kabaretem Kici Koci aniżeli duchem patriotyzmu.Niezależnie od tego, co o tym myślimy i jak Białoszewskiego sytuujemy w konstelacji polskiej poezji współczesnej, jego ranga jest niepodważalna. Proponowałbym jednak odejść od prostych omówień i wziąć się za prace lekturowe. Tak jak zrobili autorzy szkiców pomieszczonych w niniejszej książce, wybitni literaturoznawcy, krytycy i pisarze, którzy wydobyli prawdziwie osobnego twórcę: zmagającego się z przemijaniem i chorobą, lecz wyczulonego na każdy drobiazg autentyzmu, zgryźliwego komentatora tego, co tu i teraz, który snuje metafizyczne rozważania, materialistę o postsekularnym zapleczu, strukturalistę układającego teksty z zawziętością arcymistrza puzzli, co po godzinach oddaje się entropii, wreszcie zaprzysięgłego mieszczucha szukającego olśnień w Beskidzie Niskim. Tytułowy zaskok na uwięzi dobrze oddaje ten paradoksalny status aktu twórczego rozpiętego między działaniem wyobraźni a konceptualną strukturą. Jakub Kornhauser
W roku setnych urodzin Mirona Białoszewskiego Jakub Pszoniak przygotowuje w serii 44. Poezja polska od nowa wybór Z dnia robię noc. To nowe otwarcie serii, w której wcześniej ukazały się m.in. książki: Zuzanny Ginczanki, Jarosława Iwaszkiewicza, Anny Kamieńskiej, Tadeusza Nowaka, Władysława Sebyły, Anny Świrszczyńskiej i Adama Ważyka.
Czternasty tom Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego zawiera blisko sześćset niepublikowanych i rozproszonych wierszy i tekstów kabaretowych poety z ostatniego okresu twórczości, zapoczątkowanego przeprowadzką na Saską Kępę i powrotem do pisania wierszy po kilkuletniej przerwie. Znaczna większość zgromadzonych w książce utworów nie była nigdy wcześniej udostępniana czytelnikom. Część z nich – te, które zachowały się wyłącznie w postaci nagrań niepowtarzalnych recytacji autora – udostępniamy w formie dźwiękowej.
Zebrane tu teksty, pisane równolegle z utworami drukowanymi w ostatnich książkach poetyckich autora, stanowią ich naturalne dopełnienie. Wiele z nich to nieznane dotychczas elementy cyklów, które weszły w skład późnych tomików Białoszewskiego. Odnajdujemy tu rozpoznawalne motywy i wątki: drobne codzienne epifanie, poetyckie zapisy doświadczeń związanych z przeprowadzką do bloku na Chamowie i obserwacją świata widzianego z nowego miejsca, relacje z wizyt w dawnym mieszkaniu przy placu Dąbrowskiego i u matki w Garwolinie, opisy snów czy migawki z podróży do Egiptu, a także poetyckie groteski i skecze kabaretowe, w większości należące do cyklu „Kabaret Kici Koci”. Część wierszy stanowi poetyckie opracowanie wątków znanych dotąd jedynie z prozy dziennikowej poety. Na szczególną uwagę zasługuje zachowany jedynie w postaci nagrania „poemat-nowela” Wczasy w Oborach – najobszerniejszy niepublikowany tekst poetycki Białoszewskiego z tego okresu twórczości.
Teksty pochodzą z różnych źródeł – z archiwów prywatnych, Muzeum Literatury i Biblioteki Narodowej.
Dziesiąty tom Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego gromadzi teksty poetyckie publikowane w ksiązkach wydanych po roku 1980. Część pierwsza zawiera poezje z tomu Stara proza. Nowe wiersze, część druga stanowi zbiór wierszy Oho a część trzecia to poezje z tomu tekstów prozatorskich i poetyckich.
Dziewiąty tom Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego zawiera ostatnie z jego tekstów prozatorskich mających wydania książkowe jeszcze za życia autora oraz pośmiertne. Opublikowano je w latach 1981-1991.
Trzynasty tom Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego to obszerny zbiór wierszy rozproszonych i niepublikowanych z wczesnego i dojrzałego okresu twórczości poety – począwszy od młodzieńczych tekstów pisanych podczas okupacji, poprzez utwory z czasów debiutu książkowego i późniejszych eksperymentów językowych, aż po nasycone żywiołem dziennikowości wiersze z lat sześćdziesiątych i poczatku siedemdziesiątych. Teksty zamieszczone w zbiorze, z różnych powodów niewłączone przez autora do opublikowanych tomów, w znaczacy sposób uzupełniają obraz jego twórczości. Najwcześniejsze są frapującym świadectwem poetyckiej drogi, jaką Białoszewski przeszedł przed swoim późnym debiutem. Późniejsze wzbogacają zakres tematyczny jego poezji o nowe wątki, wśród których na pierwszym miejscu wymienić należy wyrazisty wątek miłosny. Są także ciekawym literackim śladem istotnych momentów biografii Białoszewskiego. W tomie znalazły się wszystkie znane inedita poetyckie i wiersze rozproszone pochodzące ze wspomnianego okresu, z wyjątkiem tekstów niedokończonych, szkiców i utworów, które autor definitywnie odrzucił (przekreślając je i opatrując komentarzem „niedobre”). Opublikowano tu także przekłady poetyckie Białoszewskiego oraz dramaty: Kalejdoskop i Rozalie. Teksty pochodzą z różnych źródeł– ze zbiorów prywatnych, archiwów PIW-u oraz z Muzeum Literatury.
Drugi tom Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego dokumentuje działalność Teatru Osobnego, awangardowego teatru domowego, który powstał jesienią 1955 roku, jeszcze przed oficjalnym ogłoszeniem końca socrealizmu. W ciągu ośmiu lat istnienia wystawił pięć programów. Tylko jeden z nich stanowił adaptację fragmentów tekstów klasycznych, cztery wcześniejsze – każdy złożony z kilku osobnych krótkich utworów – były inscenizacjami oryginalnych sztuk, scenariuszy scenicznych tworzonych dla tej sceny.
Nowy tom Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego zawiera kilkadziesiąt większych i mniejszych tekstów rozproszonych oraz nigdy niepublikowanych. Część utworów rozproszonych była drukowana w prasie literackiej za życia autora, część pośmiertnie, spora liczba tekstów jest udostępniona czytelnikom po raz pierwszy. Niektóre opowiadania wyeliminowano z Donosów rzeczywistości i Szumów, zlepów, ciągów podczas redakcji, inne usunęła cenzura (np. Obóz ZMP, Stalin umarł), jeszcze innych nie dawał do druku sam Autor, przekonany, że nie mają szans na akceptację urzędu kontroli. Czasem o zachowaniu tekstu w maszynopisie decydowały motywy towarzyskie lub obyczajowe. Kilka publikowanych tu krótkich tekstów to fragmenty drukowanych większych całości. Autor usunął je, kierując się względami kompozycyjnymi; mogą one stanowić odrębne miniopowiadania. Zdarzało się, że Białoszewski zachowywał jakieś utwory w rękopisie, uważając je za niezbyt udane, ale oglądane z perspektywy czasu, stanowią istotne protokoły z epoki, dokumentujące życie osobiste, środowiskowe, społeczne. Impresje, migawki, zanoty, robione w biegu, w drodze, na gorąco, notatki z lektur i obszerne dzienniko-prozy tworzą niepowtarzalny, niezafałszowany obraz minionego czasu. Osobną część tomu stanowią komentarze do twórczości własnej i innych. Teksty zebrane w tomie pochodzą z różnych źródeł: z redakcyjnego archiwum, z Muzeum Literatury, ze zbiorów prywatnych.
Siódmy tom Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego zawiera wiersze opublikowane w latach 1976–1980. Część początkową stanowią teksty nazwane przez poetę Balladami rzeszowskimi późniejszymi. Artur Sandauer wyeliminował je z debiutanckich Obrotów rzeczy. Są to: Słone rozstaje, Ballada o miejscu odartego konia, Motowidła odrzykońskie, Dukla Amaliowa; wszystkie pochodzą z początku lat pięćdziesiątych. Tylko Dukla Amaliowa, mająca kilka wariantów, znajduje się tu w wersji z roku 1975. Tę część książki dopełnia homoerotyczny poemat podźwiękujący echami romantycznej ballady – Sen – z roku 1970.
Główny trzon tomu, części druga i trzecia, gromadzi poezję z lat 1975–1979, drukowana w tomie Odczepić się i kilku wyborach poezji opublikowanych do roku 1980.
Pierwszy tom Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego (1922–1983) gromadzi cztery najwcześniejsze zbiorki wierszy poety. Jego debiut książkowy (1956) Obroty rzeczy, zawierający wybór wierszy z obfitego niepublikowanego dorobku, dokonany przez Artura Sandauera, stał się literackim wydarzeniem. Zdobył uznanie krytyki i czytelników. Następne tomiki: Rachunek zaściankowy (1959), Mylne wzruszenia (1961), Było i było (1965) – kontynuowały poszukiwania własnego poetyckiego wyrazu. Każda z tych książek stanowiła nowy etap twórczości, mimo że, jak pisał poeta, „to jest dalszy ciąg tego samego Białoszewskiego”. Własny niepowtarzalny ton tych wierszy polegał na precyzji i zarazem programowej niedbałości, kunsztowności i kolokwialności, abstrakcji i konkrecie, elitarności i plebejskości. Ostatnim elementem książki, kończącym pierwszy okres twórczości Białoszewskiego, jest dziennik poetycki Było i było; jak pisał, „nie ma podziału między życiem a pisaniem. Wszystko może wejść, co się zdarza w życiu”. Kolejnym etapem życiopisania Białoszewskiego stały się tomy prozy. W nowym wydaniu niniejszego zbioru teksty pierwodruków porównano z ich zachowanymi redakcyjnymi maszynopisami oraz sprawdzono z wydanymi za życia autora wyborami wierszy.
Tom Rozkurz (1980) stanowi sumę pomysłów twórczych Mirona Białoszewskiego. Po raz pierwszy pisarz połączył w jednej książce prozę i poezję.
Część prozatorska zawiera nostalgiczne opowiadania o przedwojennym życiu, portrety ludzi i miejsc dzieciństwa i wczesnej młodości (Stare życie), ale też trzy cykle dziennikowych zapisków z lat 1975–1977 (1975, Chamowo, Rozkurz).
Na część poetycką składa się dwanaście cyklów – od miniaturowych wierszy-notatek po podszyte humorem liryczne maski w Wierszach ciotki Anieli i Kabarecie Kici Koci oraz poetycki reportaż w Wycieczce do Egiptu
PIW wznawia Utwory zebrane// Mirona Białoszewskiego. Zaczynamy od tomu czwartego, do którego zostały odnalezione archiwalia, wcześniej niedostępne. Część papierów pozostałych po Białoszewskim była przechowywana w Holandii. Dzięki wnikliwej kwerendzie obecnego spadkobiercy tej spuścizny odnalazła się większość materiałów dotyczących ""Donosów rzeczywistości"" - rękopisów i maszynopisów z autorskimi poprawkami. Dokumenty te oraz analiza białoszewskianów, znajdujących się w Muzeum Literatury, pozwoliły redaktorce tomu przygotować niniejsza edycje. Dla nowego wydania najistotniejsza była możliwość przywrócenia oryginalnej postaci tekstom, które poddawane były zewnętrznej ingerencji. Cenzura skreślała nazwiska ""nieprawomyślnych"" osób, usuwała bądź zmieniała całe akapity, zdania, fragmenty zdań; posługiwała się poprawkami, które osłabiały wymowę tekstu, zwłaszcza tyczyło to kwestii obyczajowych, realiów społecznych, odniesień do historii.Dziś prezentujemy tekst odcenzurowany.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
