Monografia więzienia NKWD w Toszku w powiecie gliwickim. Więzienie działało od maja do listopada 1945 r. Przetrzymywano w nim ok. 5 tys. osób, głównie mieszkańców Saksonii, Brandenburgii, Dolnego i Górnego Śląska, zatrzymanych w ramach akcji tzw. oczyszczania tyłów. Część osadzonych przywieziono do Toszka z więzienia NKWD w Budziszynie (Bautzen). Zakład mieścił się w budynkach szpitala psychiatrycznego, w którym wcześniej Niemcy przetrzymywali internowanych cywilów z Wielkiej Brytanii i Francji a później jeńców wojennych, m.in. sowieckich. Brutalne metody stosowane przez NKWD i fatalne warunki bytowe sprawiły, że zmarło ok. 3 tys. osadzonych, których pochowano w mogiłach masowych na obrzeżach Toszka. Książka zawiera ustalenia poczynione w oparciu o kwerendy w zasobie IPN, polskich archiwów państwowych, dokumentacji niemieckiej oraz Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej w Moskwie. Monografię więzienia uzupełnia bogaty wybór relacji i zeznań świadków i byłych osadzonych oraz dokumentów.
W piątek 24 czerwca 1960 r. doszło w Gliwicach do wystąpień wiernych w obronie usuwanego krzyża przy kościele franciszkanów. W wyniku interwencji sił milicyjnych rozproszono tłum, a 37 protestujących zatrzymano. Gliwicki protest, w którym wzięło udział ok. tysiąca osób, był najliczniejszym wystąpieniem przeciwko władzom PRL na terenie województwa katowickiego pomiędzy Październikiem 1956 r. a Marcem 1968 r.
Książka składa się zasadniczo z dwóch części o nieco odmiennym charakterze – opisowej i dokumentacyjnej. Część narracyjną otwiera rozdział zatytułowany Konteksty, w którym scharakteryzowano politykę władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w skali ogólnopolskiej oraz na poziomie województwa katowickiego na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., a także przedstawiono kwestie społeczne, gospodarcze i wyznaniowe Gliwic, które pozwalają zrozumieć specyfikę funkcjonowania społeczności parafii franciszkańskiej w dzielnicy hutniczej. Druga część pracy ukazuje starania zakonników i parafian o nową świątynię, kontrowersje związane z postawieniem krzyża oraz przebieg zajść podczas akcji jego usuwania. W trzecim rozdziale przedstawiono represyjne działania wobec uczestników protestu, konsekwencje tych zajść oraz późniejsze zabiegi o nową świątynię. W aneksie źródłowym zaprezentowano zarówno dokumenty o zróżnicowanym charakterze (listy parafian, sentencja wyroku, homilia), jak i relacje świadków lub krewnych uczestników zajść. Materiały te uszeregowano według kolejności opisywanych w nich wydarzeń (a nie daty wytworzenia), dzięki czemu tworzą one w miarę spójną opowieść na temat gliwickiego protestu.
Autorzy mają nadzieję, że książka, opublikowana w sześćdziesiątą rocznicę wydarzeń, przywoła wspomnienia i stanie się impulsem do dalszych poszukiwań materiałów (w tym fotografii) dotyczących tzw. zajść gliwickich. Liczą również, że znajdą się kolejni świadkowie tych wydarzeń i nowe dokumenty, które pozwolą uzupełnić przedstawiony Państwu materiał.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
