Historia II wojny światowej często jest postrzegana przez pryzmat chwalebnych dokonań bohaterów – żołnierzy i cywilów. Jednak to oczywiste, że nie każdy uczestnik wydarzeń z lat 1939–1945 zasługuje na cześć i uznanie czy nawet na życzliwą pamięć. Podobnie było w przypadku osoby opisanej w naukowej monografii Michała Bogdanowicza. Książka niebawem będzie dostępna w sprzedaży i z kilku powodów będzie warto po nią sięgnąć.
Nazwisko „Sygal” najczęściej nic nie mówi nawet osobom, które gruntownie poznały współczesną historię. Jednak losy tytułowego bohatera, a w zasadzie – antybohatera, można i należy odczytywać jako pewien wzorzec postępowań determinowanych wojną. Zdarza się bowiem, że ekstremalne doświadczenia związane z poczuciem ciągłego zagrożenia skłaniają jednostkę do nieoczywistych wyborów, często dalekich od ogólnie przyjmowanych norm etycznych. Nie inaczej było w przypadku Chaima Sygala.
Kim był Chaim Sygal? Już po wojnie został uznany przez Sowietów za zdrajcę, kolaboranta i mordercę. Dowody jego win, zbierane w czasach stalinowskich, obecnie mogłyby wydawać się fabrykowane, co było typowe dla tamtej epoki. Tyle tylko, że Sygal nie doczekał się rehabilitacji również w latach dziewięćdziesiątych XX w., a więc w czasach niepodległej Ukrainy. I jak można przypuszczać, raczej tak się nie stanie.
Nawet gdyby przyjąć, że zarzuty wobec Sygala, do których zresztą częściowo się przyznał, były wyolbrzymione, wszystko wskazuje na to, iż przebył on nieetyczne i wątpliwe moralnie przeobrażenie – będąc potencjalną ofiarą, stał się oprawcą. To wszystko nie zmienia faktu, że życiorys Sygala należy do ponadprzeciętnych. Wystarczy wspomnieć, że był wykorzystywany przez twórców sowieckich powieści sensacyjnych. Byłby to również gotowy materiał na scenariusz filmu, gdyby ktoś podjął się przeniesienia go na kinowe kadry.
„O niezwykłości tej mało znanej postaci świadczy fakt, że jako Żyd potrafił nie tylko przetrwać, ale także zrobić swoistą karierę w służbie niemieckiej – należał do wąskiego grona osób pochodzenia żydowskiego, które działały w aparacie bezpieczeństwa III Rzeszy. W celu ratowania życia nie wahał się pomagać oprawcom narodu” – czytamy we wstępie do książki.
W pięciu rozdziałach publikacji szczegółowo i obiektywnie opisano życiorys kontrowersyjnej postaci, jaką był Chaim Sygal – ukraiński Żyd, sowiecki milicjant, członek Siczy Poleskiej, a zarazem komendant kolaboracyjnej ukraińskiej policji pomocniczej i agent SD. Dzieje Sygala są o tyle interesujące, że „skupiają się w nich najbardziej charakterystyczne zjawiska II wojny światowej w Europie Wschodniej”, co zaznacza prof. Marek Wierzbicki w recenzji książki. Z całą pewnością opisana historia dowodzi, że wojna walnie przyczyniła się do rozchwiania szeroko pojmowanej moralności i stworzyła pole do relatywizowania takich pojęć, jak uczciwość, wierność czy godność.
W monografii próżno szukać wartościowania postaw tytułowej postaci, podobnie jak trudno rozstrzygnąć, czy jej wybory były determinowane wyłącznie oportunizmem, czy raczej chęcią ratowania rodziny i własnego życia. Autor pozostawia tę kwestię otwartą, natomiast czytelnik może pokusić się o własną opinię na temat Chaima Sygala. Zdecydowanie sprzyja temu wyważony, obiektywny przekaz oraz obszerny aneks źródłowy.
„Niemieckie szkoły i kursy wywiadowczo dywersyjne…” to rozbudowana i szczegółowa monografia dotycząca działalności niemieckich agencji wywiadowczych na okupowanym terytorium Białorusi. Autor analizuje ośrodki w poszczególnych rejonach, posługując się współczesnym podziałem administracyjnym Republiki Białorusi na obwody.
W prezentowanej pracy autor z kronikarską dokładnością opisuje strukturę wspomnianych niemieckich szkół i kursów, ewolucję ich głównych obszarów działalności oraz przygotowania do ataku na Związek Sowiecki. Oprócz tego w publikacji znalazły się szczegółowe rozważania poświęcone aparatowi terminologicznemu i pojęciowemu oraz ogólnym teoretycznym aspektom pracy agenturalnej. Główna część monografii jest jednak poświęcona działalności niemieckich szkół i kursów wywiadowczo-sabotażowych w latach 1941–1944 na terenie Białorusi. Autor omawia główne typy stacjonarnych tajnych ośrodków szkoleniowych, system szkolenia agentów oraz najważniejsze obszary ich pracy.
Monografia oryginalnie została napisana w języku rosyjskim i ukazała się w 2020 r.
Edycja polskojęzyczna została uzupełniona o wstęp dla polskiego czytelnika, wprowadzający w tematykę i kontekst badawczy publikacji. Wartościowym uzupełnieniem książki są indeksy – nazwisk i nazw geograficznych – oraz aneks prezentujący archiwalne fotografie i dokumenty.
Swiatosław Kulinok – białoruski badacz, doktor historii w zakresie źródłoznawstwa, kierownik Działu Wydawniczego Narodowego Archiwum Republiki Białorusi.
Nowe, starannie opracowane wydanie książki autorstwa badaczy historii XX w. pozwala lepiej zrozumieć istotę zmowy Hitlera ze Stalinem. Bogaty materiał źródłowy dobitnie ilustruje skalę tego zbrodniczego przedsięwzięcia. Wskazuje również na ogrom kłamstw, które przez dziesięciolecia zaciemniały prawdę o IV rozbiorze Polski.
Główną treść książki stanowi 40 dokumentów z lat 1927–1953, których znaczna część bezpośrednio odnosi się do zacieśniania stosunków niemiecko-sowieckich w przededniu wybuchu II wojny światowej. Moskiewskie archiwalia, które przez wiele lat były tajne, umożliwiają dogłębne spojrzenie na pakt Hitler–Stalin, przy uwzględnieniu szerokiego kontekstu historycznego. Dzięki nim można m.in. poznać rzeczywiste intencje imperialne sowieckiego dyktatora, który porozumienie z III Rzeszą tłumaczył chęcią uchronienia ZSRS przed wciągnięciem w wojnę.
Zmowa Hitlera ze Stalinem, której wyrazem był podpisany 24 sierpnia 1939 r. pakt o nieagresji między rządami Niemiec i Związku Sowieckiego, przypieczętowała tragiczny los Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Warto mieć tę świadomość, zwłaszcza że dziesięciolecia kłamstw w tej sprawie, głównie ze strony przedstawicieli sowieckich i rosyjskich elit politycznych, przyczyniły się do wypaczenia współczesnej historii. Odpowiedzią polskich naukowców na zakłamywanie dziejów, zwłaszcza po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 r., jest dogłębna analiza źródeł i wykazywanie prawdy o sowieckim imperium.
Oprócz dokumentów historycznych książka zawiera dwa obszerne rozdziały autorskie. W pierwszym z nich prof. Bogdan Musiał tłumaczy genezę paktu Hitler–Stalin, wraz z jego konsekwencjami. W drugim rozdziale pt. Stalin pisze „historię” swego paktu z Hitlerem prof. Jan Szumski ujawnia skalę sowieckich kłamstw, które przez dziesięciolecia były oficjalną wykładnią stosunków niemiecko-sowieckich. Całość publikacji uzupełniają przedmowa oraz indeksy osobowy i geograficzny.
Drugie wydanie publikacji powstało we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej – Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Tematem przewodnim najnowszego wydania czasopisma „Wojna i Pamięć” jest propaganda jako narzędzie prowadzenia wojny.
Propaganda wojenna stała się potężną bronią, której siła rażenia wzrosła wraz z rozwojem środków masowego przekazu. Nie inaczej było podczas II wojny światowej. Reżimy totalitarne – sowiecki i niemiecki – sprawnie wykorzystywały mechanizmy propagandy do manipulacji i krzewienia swoich ideologii. Jak czytamy w przedmowie, „Poprzez medialną manipulację, wykorzystującą wyrafinowane środki i narzędzia przekazu, próbowano wykorzenić wszelkie idee i poglądy niezgodne z obowiązującą doktryną i stworzyć jednolite społeczeństwo, w pełni podporządkowane ekspansjonistycznej polityce państwa”.
Z pewnością jest to zagadnienie, które warto zgłębiać pod kątem naukowym. Poświęcono mu trzy obszerne artykuły w najnowszym numerze „Wojny i Pamięci”. Renata Piasecka-Strzelec opisuje problematykę rozgłośni radiowych – wrogich i sojuszniczych wobec spraw polskich. Sebastian Piątkowski skupia się na obrazie Związku Sowieckiego w polskojęzycznej prasie Generalnego Gubernatorstwa. Z kolei Wojciech Grott analizuje publikacje z tzw. serii warszawskiej w kontekście kreowania narracji pseudohistorycznej.
W najnowszym numerze periodyku można również znaleźć cztery artykuły w dziale „Varia”. Dwa z nich odnoszą się do Westerplatte – pierwszy opisuje niemiecko-sowieckie walki w marcu i kwietniu 1945 r.; drugi porusza tematykę wyników badań archeologicznych przeprowadzonych na półwyspie w latach 2018–2019. Do współczesnych prac badawczych nawiązuje również tekst opisujący materialne ślady zbrodni w chojnickiej Dolinie Śmierci. Warto także zapoznać się z artykułem analizującym listy Adama Bunscha do żony, które zawierają refleksje nt. mobilizacji sierpniowej i kampanii polskiej 1939 r.
Całość numeru uzupełniają sprawozdanie z konferencji Losy nauczycieli polskich podczas II wojny światowej: ogląd historyczno-prawny i współczesne wyzwania pedagogiczne oraz omówienie książki pt. Mały Oświęcim. Dziecięcy obóz w Łodzi.
„Polska wyspa na niemieckim morzu” – tak Adam Mauks określa Klub Sportowy Gedania, który w 2022 r. świętował 100-lecie działalności. Książka jest zapisem rozwoju polskiego sportu klubowego i jednostkowych historii wielu Polaków, lecz nie tylko. To również opowieść o patriotyzmie, niezłomności, wierze i woli walki w trudnych realiach XX w. – przed II wojną światową i po jej zakończeniu.
Polacy stanowili mniejszość w zdominowanym przez Niemców Gdańsku lat dwudziestych i trzydziestych XX w. W tym czasie objawy polskiego patriotyzmu były tępione, zwłaszcza w przededniu wybuchu II wojny światowej. Czym dla Polaków była w tym okresie Gedania?
– „Klub był miejscem budowania i manifestowania swojego patriotyzmu, przywiązania do polskości, pełnił rolę wychowawczą, a wczasach hitleryzmu stał się swoistym azylem, nie tylko dla Polaków. Nie jest przesadą stwierdzenie, że nie było w Gdańsku polskiej rodziny, która nie byłaby związana z Gedanią, co później, po wybuchu II wojny światowej, przełożyło się, niestety, na fakt dotknięcia każdej z tych rodzin ostrymi represjami. W wielu przypadkach powodem była przynależności do KS Gedania” – zaznacza w recenzji książki dr hab. Janusz Trupinda.
Po zakończeniu II wojny światowej osoby skupione wokół klubu musiały zmierzyć się z nową falą represji – tym razem ze strony komunistycznych władz. Te wymiary historii zasłużonego, ponad stuletniego klubu z Gdańska znają tylko nieliczni fani sportu, głównie piłki nożnej, siatkówki czy boksu. Najnowsza publikacja Adama Mauksa pozwala uzupełnić wiedzę, a co szczególnie cenne – zagłębić się w polskie realia życia w Wolnym Mieście Gdańsku i w powojennym Grodzie nad Motławą, nie tylko w aspekcie sportowej rywalizacji.
Autor zadał sobie wiele trudu, by dotrzeć do zawodników Gedanii, działaczy społecznych i osób, których sercom bliski był i jest ten klub. Odbył liczne rozmowy, których zapisy można znaleźć w siedmiu głównych rozdziałach książki. Nurt subiektywnych, często nasyconych emocjami wspomnień dopełniają bogaty materiał ilustracyjny, bibliografia oraz obszerne zestawienia statystyczne w formie aneksu. Dane liczbowe z pewnością najbardziej docenią fani sportu, niemniej po książkę Biało-czerwoni z Gdańska powinien sięgnąć każdy, kto interesuje się historią dwudziestolecia międzywojennego i polskiego patriotyzmu na Pomorzu Gdańskim.
Najnowsze opracowanie naukowe dotyczące repatriacji i deportacji Polaków w głąb ZSRS nakreśla ten problem w szerokiej perspektywie, odnosząc się już do lat po zakończeniu II wojny światowej. Starannie przygotowana publikacja może być cennym narzędziem dla badaczy zajmujących się wspomnianym zagadnieniem.
Wraz z zakończeniem działań wojennych wielu Polaków, którzy służyli w szeregach PSZ na Zachodzie, postanowiło wrócić do ojczyzny. Niestety, często nie były to powroty do powojennej normalności. Mimo nowego porządku i podziału wpływów w Europie sowieccy oprawcy nie zamierzali rezygnować z dawnych metod represji, w tym z deportacji w głąb ZSRS. To właśnie los polskich żołnierzy, którzy byli deportowani po 1945 r., stanowi istotę książki autorstwa dr. Dmitriya Panty.
„Niebagatelną jej zaletą jest to, że autor dokonał analizy powojennych losów «andersowców» na terenie całego ZSRS, podczas gdy dotychczas przedmiotem dociekań badaczy była sytuacja tych ludzi na terenie wybranych republik sowieckich (głównie na Białorusi). Do tej pory nikt nie podjął się zadania opracowania danego zagadnienia w tak szerokiej perspektywie geograficznej” – podkreśla dr hab. Jerzy Grzybowski, recenzent publikacji.
Zasadnicza część monografii to ponad 60 starannie opracowanych i przetłumaczonych na język polski dokumentów źródłowych. Całość poprzedzono przedmową i wstępem nakreślającym problematykę powojennych repatriacji i deportacji Polaków. Treść główną uzupełniają źródła fotograficzne, a także indeks osobowy i geograficzny.
Książka pt. Na froncie dyplomacji w przystępny sposób przybliża przebieg siedmiu wybranych konferencji sojuszniczych z lat trwania II wojny światowej i tuż po zakończeniu tego konfliktu. Nakreśla również znaczenie rokowań pokojowych i ich konsekwencje dla współczesnego świata, w tym dla Polski.
Skąd się wzięły współczesne granice państw europejskich? Czy alianci poważnie traktowali sprawę Polską? Dlaczego po II wojnie światowej nie mogło być mowy o powrocie Polski do granic sprzed 1939 r.? Odpowiedzi m.in. na te pytania można znaleźć w książce autorstwa Michała Mikołajczaka pt. Na froncie dyplomacji. Znaczenie konferencji sojuszniczych w latach 1943–1947.
Publikacja w przystępny sposób opisuje mechanizmy i rozstrzygnięcia polityczne, które zaważyły na losie powojennej Polski. Ułatwia też zrozumienie polityki i konfliktów we współczesnym świecie. To ważne, bo jak podkreśla prof. Tadeusz Wolsza w recenzji tej książki, wciąż pośrednio odczuwamy konsekwencje decyzji koalicji antyhitlerowskiej. Widać to szczególnie wyraźnie w kontekście aktualnych działań władz Federacji Rosyjskiej:
„[…] Świat nadal doświadcza nie tylko sowieckiego zagrożenia, ale i agresji (aktualnie Ukraina). Kreml, przyzwyczajony do bezkarności, na dodatek przy aprobacie mocarstw zachodnich, wcześniej przez dziesiątki lat sowietyzował Europę Środkowo-Wschodnią – obszar, który otrzymał w prezencie po zakończeniu II wojny światowej”.
Książka skierowana jest przede wszystkim do młodszych czytelników, którzy dopiero poznają historię Polski i Europy XX w. Publikację wyróżnia klarowny język i czytelna konstrukcja. Zasadnicza część składa się z siedmiu ilustrowanych rozdziałów, które opisują wybrane konferencje pokojowe aliantów; każdy z nich jest poprzedzony infografiką w postaci mapy. Całość rozpoczyna obszerny wstęp, a wartościowym uzupełnieniem głównej treści jest słowniczek ważniejszych pojęć.
Praktycznie cały życiorys i działalność polityczna Hansa Adolfa von Moltkego – niemieckiego polityka i ambasadora III Rzeszy – nieodłącznie wiążą się z tragicznymi dziejami Polski i Europy w XX w. Dzięki najnowszej publikacji wydawnictwa Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku polski czytelnik może po raz pierwszy szczegółowo poznać tę nietuzinkową postać i jej poglądy.
Książka wydana przez MIIWŚ to wyczerpująca monografia poświęcona niemieckiemu politykowi. Poza szczegółowym przedstawieniem życiorysu Hansa Adolfa von Moltkego dotyka ważnych zagadnień historyczno-politycznych. Jak czytamy we wstępie, „Polska stanowiła ważny przedmiot niemieckiej polityki zagranicznej: najpierw jako główny adresat żądań rewizjonistycznych, następnie – dla narodowych socjalistów – jako pożądany «młodszy partner» i wreszcie wróg, którego należało pokonać przed przystąpieniem do podboju Europy Wschodniej”. Zadaniem Moltkego była realizacja tych planów.
Okazuje się jednak, że Moltke, w opozycji do większości czołowych niemieckich polityków związanych z partią nazistowską, nie uległ bezgranicznie i bezrefleksyjnie zbrodniczej ideologii; był za to postacią niejednoznaczną. Choć niewątpliwie przyczynił się do umocnienia pozycji III Rzeszy, był przeciwnikiem rasizmu i Holocaustu. To tylko wybrane aspekty, które mogą zachęcać do lektury tej biografii.
Badania archeologiczne prowadzone w miejscach istotnych wydarzeń historycznych niezmiennie dostarczają tematów do dyskusji naukowej. Problematyka pozyskiwania, upamiętniania czy analizowania artefaktów odnajdywanych podczas prac wykopaliskowych została omówiona w jednej z najnowszych publikacji wydanych przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku – Materialne pozostałości konfliktów i zbrodni XX wieku w świetle najnowszych badań archeologicznych. Książka jest rezultatem konferencji naukowej o tym samym tytule, która odbyła się w dniach 14–15 czerwca 2018 r. w MIIWŚ.
Prezentowane w pracy artykuły muzealników, naukowców i archeologów zostały podzielone na cztery części tematyczne: Archeologia współczesności. Problematyka, możliwości i wyzwania; Archeologia miejsc pamięci i miejsc zbrodni; Archeologia przestrzeni walki oraz Westerplatte – pomnik historii. Archeologia jako wstęp do badań interdyscyplinarnych. Zamieszczone w pracy teksty skupiają się wokół różnorodnych zagadnień, m.in.: specyfiki ustawodawstwa w zakresie ochrony prawnej zabytków, prac prowadzonych na terenie dawnych obozów koncentracyjnych, pozostałości wojen powietrznych czy dokumentacji podwodnych stanowisk archeologicznych. Osobne studium przypadku stanowią interdyscyplinarne badania dotyczące pomnika historii, jakim jest pole bitwy na Westerplatte.
Unikatowa publikacja, wzbogacona licznymi ilustracjami historycznymi, współczesnymi oraz schematami, które dotyczą np. walk prowadzonych na Westerplatte, przedstawia również najnowsze metodologie i narzędzia badawcze stosowane we współczesnej archeologii. Jak zaznaczają redaktorki merytoryczne publikacji – Hanna Mik i Wirginia Węglińska:
Badania z udziałem archeologów, skupiające się wokół nieodległej przeszłości, określane są najczęściej mianem archeologii współczesności czy archeologii czasów współczesnych. Zajmują się one tzw. przestrzenią konfliktu, w której skład, oprócz miejsc walki, wchodzą także: obozy jenieckie, koncentracyjne i zagłady, miejsca eksterminacji i pochówku czy nawet pojedyncze i anonimowe mogiły. Nie ulega wątpliwości, że jest to gromadzenie informacji jak najbardziej wrażliwych, co […] zazwyczaj budzi ogromne emocje.
World Battlefield Museums Forum is a publication of the scientific conference under the same title, which took place at the Museum of the Second World War in Gdańsk on September 4-6, 2018.
The book collects lectures of museologists from various museum institutions from Bulgaria, Czech Republic, Greece, China, United States and other countries. Post-conference articles in a multilateral way present problems faced by cultural institutions which are also places of memory – e.g. ways of building dialogue between the present and the past, or strengthening national identity through history. In addition to the global perspective, the publication also includes texts focusing on selected local activities – including archaeological work conducted on Westerplatte. The volume is additionally enriched with photo material and a transcript of the discussion between museologists.
Wytwory dziedzictwa kulturowego są narażone na wiele niebezpieczeństw, a ich ochrona musi być nieustającą misją. Koniec II wojny światowej nie oznaczał zwieńczenia tej misji. Przeciwnie, bieżąca sytuacja geopolityczna Europy zmusza do podjęcia nowych działań w tym zakresie. Z ich wielowymiarowymi aspektami można zapoznać się w najnowszej książce, która ukazała się nakładem Wydawnictwa MIIWŚ.
Książka bezpośrednio odwołuje się do wystawy pn. „Dziedzictwo utracone” oraz do konferencji, która odbyła się w Muzeum II Wojny Światowej. Część zasadnicza publikacji składa się z 10 rozdziałów, które wcześniej zostały wygłoszone w formie referatów. Autorzy prezentują w nich różnorakie działania mające chronić wymierne i niewymierne dobra kultury. Jest w nich mowa m.in. o problematyce powojennej odbudowy Gdańska, aspektach archiwistycznych, piśmienniczych czy fotograficznych. Co istotne, przedstawione treści mają walory uniwersalne, zwłaszcza w kontekście współczesnych zagrożeń działaniami militarnymi lub aktami sabotażu.
Jak można przeczytać w słowie wstępnym: „Toczące się na naszych oczach konflikty zbrojne dowodzą, że dziedzictwo kulturowe jest szczególnie narażone na akty niszczenia i grabieży”. Do niedawna mogło się wydawać, że jest to zagrożenie, które już nie dotyczy Europy, jednak wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę w 2022 r. trzeba zweryfikować taki pogląd. Konieczne jest też wzmożenie działań prewencyjnych w zakresie ochrony dóbr kultury. Jeden z interesujących rozdziałów poświecono zresztą problemom ukraińskich muzealników na Krymie oraz w obwodach donieckim i ługańskim w 2014 r., którzy już osiem lat temu musieli działać w warunkach wojennych.
„[…] Spójna treściowo, zbiorowa publikacja stanowi cenny wkład w kształtowanie świadomości naszego społeczeństwa w zakresie ochrony zagrożonego dziedzictwa. Większość artykułów odnosi się do bardzo trudnych doświadczeń i problemów, jakie były udziałem społeczności po tragedii II wojny światowej. Jednocześnie autorzy […] wykazują dużą świadomość i niebywałe zaangażowanie lokalnej ludności w ochronę i zabezpieczenie zabytków zaraz po wyzwoleniu” – z recenzji prof. dr hab. Jadwigi Łukaszewicz.
W publikacji wykorzystano materiały zdjęciowe pochodzące z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego.
W najnowszej książce autorstwa prof. Grzegorza Berendta szczegółowo przeanalizowano mało znany, lecz tragiczny los tysięcy osób zgładzonych na terenie zachodniego Polesia w 1942 r. Publikacja stanowi cenne uzupełnienie wiedzy na temat zbrodniczych działań Niemców na Kresach Wschodnich.
Tytułowa wieś i stacja kolejowa – obecnie leżące na terytorium Białorusi, kilkanaście kilometrów od Berezy Kartuskiej – dla zdecydowanej większości Polaków są niemal nieznane. Tymczasem miejsca te w równym stopniu zasługują na pamięć, podobnie jak wiele innych, które zapisały się w historii ze względu na zbrodniczą działalność okupantów i tragiczną przeszłość ich ofiar. W roku 1942 Bronna Góra była miejscem kaźni dla tysięcy cywilów, głównie pochodzenia żydowskiego. Trudno oszacować liczbę pomordowanych, choć może ona sięgać około 30 tysięcy osób.
Jak zaznacza w recenzji publikacji dr hab. Jerzy Grzybowski, „[…] stan naszej wiedzy na temat zagłady Żydów na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej w czasie II wojny światowej pozostawia wiele do życzenia”. Tym bardziej więc niniejsza książka stanowi cenne uzupełnienie dotychczasowych informacji o działaniach niemieckiej machiny antysemickiej eksterminacji na wschodnich terenach Polski zajętych przez okupantów. W trzech rozdziałach szczegółowo opisano osoby sprawców, działania aparatu represji, ofiary zbrodni w Bronnej Górze i samo miejsce kaźni. Całość opracowania uzupełniają aneksy źródłowe i materiały fotograficzne.
Publikacja stanowi bogate i rozległe źródło wiedzy o organizacji obozu i jego podobozów, warunkach w nim panujących, więźniarkach i więźniach, a także niemieckich oprawcach. Niezwykle istotne jest ukazanie przez autora, że z niewolniczej pracy więźniów korzyści czerpał niemiecki przemysł, w tym przypadku koncern Siemensa. Podkreślić należy, że to właśnie Polki stanowiły prawie jedną trzecią ogółu więźniarek i przytłaczającą większość ofiar eksperymentów pseudomedycznych, przeprowadzanych przez lekarzy SS. Pomimo tego nie upadały na duchu, walczyły o zachowanie ludzkiej godności i solidarności, często szukając ukojenia w wierze i Bogu. Zachętą do lektury niech będzie fakt, że do przekładu książki na swoje języki narodowe dążyły byłe więźniarki obozu z Francji i Polski, podkreślając tym samym, jak wielkiej pracy dokonał autor.
Oddajemy w Twoje ręce opowieść o Janinie Wasiłojć-Smoleńskiej. Jachna, bo taki pseudonim nosiła nasza bohaterka, była sanitariuszką w oddziałach partyzanckich Armii Krajowej na Wileńszczyźnie w czasie II Wojny Światowej oraz w 5 Wileńskiej Brygadzie AK, walczącej z władzą komunistyczną po zakończeniu wojny. Za czynny opór wobec komunistów spędziła 10 lat w więzieniach.
Do przybliżenia partyzanckiej i więziennej historii Jachny zachęciły nas nie tylko jej burzliwe losy oraz postawa, ale również kilka niezwykłych przedmiotów - jej osobistych pamiątek - przechowywanych w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Jest to między innymi dar współwięźniarki - pudełeczko na różaniec, który niestety się nie zachował, gdyż jego paciorki wykonane były z chleba.
Komiks Jachna jest jednym z serii komiksów wydanych przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Chcielibyśmy przybliżyć historię Polski z okresu wojny, opowiadaną przez losy ludzi, a także przedmioty, które znajdują się na wystawie głównej w naszym muzeum.
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, jak każde muzeum historyczne, zbiera i przechowuje świadectwa przeszłości, dzięki czemu przetrwać mogą wiedza i pamięć o przeszłości. Pamięć tę jednak muzeum powinno nie tylko przechowywać, lecz przede wszystkim przekazywać. Pragniemy więc pamięcią o przeszłości &"zarażać";, zwłaszcza młodych czytelników, by - jak powiedział Primo Levi, były więzień niemieckiego obozu Auschwitz - nie musieli powtarzać przeszłości, bo jej nie pamiętali.
Komiks Katyń jest poświęcony losom Stefana Wąsowskiego, polskiego lekarza i żołnierza, który wraz z 4400 innymi polskimi oficerami został zamordowany przez Sowietów w Katyniu w 1940 roku. Jest to również opowieść o kłamstwie, jakie towarzyszyło tej zbrodni aż do początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Nie tylko postać Stefana Wąsowskiego, lecz także kilka niezwykłych przedmiotów – jego osobistych pamiątek – przechowywanych w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zachęciły nas do przybliżenia tej bolesnej w dziejach Polski historii. Jest to między innymi wizytowa koszula, którą jego żona pieczołowicie przechowywała, licząc, że mąż kiedyś jeszcze ją założy, oraz binokle doktora, które zostały znalezione w masowym grobie w Katyniu. Autorem scenariusza jest Agata Abramowicz, ilustracje wykonał Jacek Michalski.
Komiks, oprócz kart z rysunkami, zawiera również pomocnik historyczny, w którym jest wyjaśnione tło historyczne prezentowanych wydarzeń, biografie postaci oraz opisy eksponatów z kolekcji Muzeum będących inspiracjami do treści.
Światowe Forum Muzeów Pól Bitewnych to publikacja stanowiąca pokłosie konferencji naukowej o tym samym tytule, która odbyła się w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku w dniach 4–6 września 2018 r.
W książce zebrano referaty muzealników z różnych instytucji muzealnych, m.in. z: Bułgarii, Czech, Grecji, Chin czy Stanów Zjednoczonych. Zamieszczone w publikacji artykuły pokonferencyjne w sposób wielostronny przedstawiają zagadnienia i problemy, przed którymi stają instytucje kultury będące jednocześnie miejscami pamięci, np. sposoby budowania dialogu między teraźniejszością a przeszłością czy umacnianie tożsamości narodowej za sprawą historii. Poza perspektywą światową w publikacji umieszczone są także teksty skupiające się na wybranych działaniach lokalnych – m.in. pracach archeologicznych prowadzonych na Westerplatte, zmierzających do jeszcze dokładniejszego poznania i upamiętnienia walk prowadzonych w 1939 r. na półwyspie. Tom wzbogacony jest dodatkowo o materiał zdjęciowy oraz transkrypcję dyskusji prowadzonej między muzealnikami.
Opowieść o Irenie Sendlerowej, która dzięki wielkiej wrażliwości na ludzką krzywdę pomagała Żydom w czasie okupacji niemieckiej w okresie II wojny światowej. Zainicjowała i zorganizowała ogromną sieć pomocy, dzięki której było możliwe uratowanie przed śmiercią co najmniej 2500 dzieci z warszawskiego getta. Irena Sendlerowa jest jedną z wielu znanych z imienia osób, które z narażeniem życia ratowały Żydów. Nieznanych pozostaje rzesza Polaków, którzy nieśli pomoc Żydom, za co wielu z nich zapłaciło cenę najwyższą. Cenę życia.
Nie tylko szlachetna i godna podziwu postawa Ireny Sendlerowej zachęciła nas do przybliżenia opowieści o ratowaniu żydowskich dzieci z warszawskiego getta, lecz także kopia "łyżeczki szczęścia", która znajduje się na wystawie głównej w Muzeum II Wojny Światowej. Jest to jedyna pamiątka po żydowskich rodzicach, należąca do Elżbiety Ficowskiej uratowanej dzięki działaniom Ireny Sendlerowej.
Komiks "Irena Sendlerowa i łyżeczka życia" jest jednym z serii komiksów wydanych przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Chcieliśmy przybliżyć historię Polski z okresu wojny, opowiadaną przez losy ludzi, a także przedmioty, które znajdują się na wystawie głównej w naszym muzeum. - Od wydawcy
W katalogu zaprezentowano wyniki 1-ego etapu badań archeologicznych na Westerplatte.
W katalogu znajdziemy także krótki rys historyczny półwyspu Westerplatte, kalendaria najważniejszych obiektów Polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, zdjęcia pozyskanych zabytków oraz wiele wcześniej niepublikowanych zdjęć archiwalnych pokazujących, m.in. pracę polskich więźniów cywilnych na Westerplatte po kapitulacji Wojskowej Składnicy Tranzytowej w 1939 r.
Nie mam najmniejszej wątpliwości, że celowe jest opracowanie i wydanie przez Muzeum II Wojny Światowej albumu pt. "Życie codzienne żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie". (...) Prezentowana publikacja spełnia nie tylko cele poznawcze, lecz także edukacyjne i popularyzatorskie, powiększając i porządkując wiedzę na temat historii Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach 1939-1947. Unaocznia ona, w jakich warunkach polscy żołnierze walczyli, szkolili się i spędzali czas wolny od służby na dalekiej obczyźnie. Monografia (...) może być bardzo pożyteczna w poszerzaniu wiedzy o losach i życiu codziennym żołnierzy polskich na obczyźnie w okresie II wojny światowej i stać się kompendium wiedzy dla studentów historii (...) Odbiorcami opiniowanej pracy mogą być także osoby zajmujące się we współczesnym Wojsku Polskim działaniami oświatowo-wychowawczymi czy kustosze izb tradycji.
prof. dr hab. Waldemar Rezmer
Ten projekt nie przypomina i nie naśladuje żadnego z wielu muzeów, jakie widziałem na świecie. Jest wyjątkowy. Jest to nie tylko kwestia tematu, bardzo silnego i głęboko zakorzenionego w Polsce, a przede wszystkim w Gdańsku. Patrzymy na rozwiązanie światowej klasy, na rozwiązanie godne XXI wieku, przeznaczone dla pokoleń, które jeszcze się nie urodziły.
prof. Jack Lohman
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
