Origines Polonorum to wieloletni program wydawniczy, którego celem jest opublikowanie serii monografii, będących rezultatem zrealizowanego w latach 1999–2004 projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych „Ziemie polskie na przełomie tysiącleci”, który koordynował Instytut Archeologii i Etnologii PAN. Pozwolił on na opracowanie i weryfikację wyników prac wykopaliskowych przeprowadzonych w najważniejszych ośrodkach średniowiecznej Polski. Powstało wówczas kilkanaście opracowań ważnych dla nowoczesnej interpretacji genezy państwa polskiego. Seria Origines Polonorum udostępnia szerokiemu gronu badaczy ten bogaty materiał źródłowy oraz nowe opracowania. Osiem pierwszych tomów sfinansowała Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. Począwszy od tomu IX, tj. od 2016 roku, program realizuje Instytut Archeologii i Etnologii PAN w ramach grantu przyznanego przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki.
Rozpoczęte ponad 70 lat temu badania archeologiczne w Wiślicy przyniosły spektakularne wyniki. Dzięki nim udało się zrekonstruować rozwój ośrodka, który miał ogromne znaczenie dla dziejów i kultury średniowiecznej Polski, i w którym powstały dzieła architektury i sztuki romańskiej unikatowe w skali Europy. Jego historia rozpoczęła się od grodu, którego początki odnosić można co najmniej do czasów czeskich wpływów w Małopolsce. Następnie stał się on ważnym punktem na mapie państwa pierwszych Piastów, a potem stolicą wiślickiego księstwa i siedzibą Kazimierza Sprawiedliwego, zyskując miano urbs famesissima in regno hechitarum. Rangę tę potwierdziły odkrycia na Regii, gdzie odsłonięto relikty średniowiecznego ośrodka rezydencjonalno-sakralnego. W kolejnym etapie rozwoju było to otoczone murami miasto lokacyjne z zamkiem królewskim, które rozkwitło w dobie gotyku. Prezentowana monografia jest opracowaniem materiałów z obydwu grodzisk, związanych z nimi osad i cmentarzysk, które we wczesnym średniowieczu współtworzyły wiślicki kompleks osadniczy. Zawierając nową interpretację źródeł i dokumentacji z badań „milenijnych”, dokonaną w konfrontacji z wynikami późniejszych prac weryfikacyjnych i ratowniczych, przywraca ona problematykę badawczą Wiślicy do mediewistycznego dyskursu naukowego.
Liczne grupy niższego kleru obecne w późnośredniowiecznych miastach zostały jak dotąd przebadane w niewielkim stopniu. Niniejsza rozprawa próbuje wypełnić tę lukę, wszechstronnie ukazując zbiorowość duchownych aktywnych w Nysie do 1520 roku. Szczególna uwaga została poświęcona sposobom pozyskiwania beneficjów kościelnych, ceremoniom towarzyszącym objęciu prebendy, a także sytuacji finansowej i codziennemu bytowaniu kleru.
Choć niniejsza książka sytuuje się w ramach antropologii społecznej, jej celem nie jest przedstawienie etnograficznego opisu środowiska osób transpłciowych w Polsce. Zawiera raczej „etnografię kategorii” (Valentine 2007), w której śledzę sposoby działania rozmaitych koncepcji związanych z płciową nienormatywnością. Czytelniczka znajdzie tu więc informacje dotyczące rozwoju środowiska osób transpłciowych w Polsce czy indywidualnych strategii budowania transpłciowych tożsamości, jednak kwestie te nie są głównym przedmiotem analizy. Ta dotyczy przede wszystkim społecznych procesów wytwarzania kategorii transpłciowości oraz ich historycznych uwarunkowań. Takie sformułowanie problemu badawczego wynika z dwóch założeń: po pierwsze, że kategorie, którymi się posługujemy, są wytworem określonych praktyk i relacji społecznych, a po drugie, że transpłciowość w związku z tym należy uznać za lokalną zachodnią kategorię będącą pochodną splotu społecznych i politycznych uwarunkowań takich jak kolonializm czy rozwój dwudziestowiecznej seksuologii i endokrynologii. A zatem żeby móc opisać jak transpłciowość funkcjonuje w polskich dyskursach medycznych i aktywistycznych, trzeba najpierw zidentyfikować główne nici tego splotu.
Ze Wstępu
Pogranicze Mazowsza i Rusi okresu wczesnego średniowiecza stanowi dla archeologów i historyków-mediewistów wyjątkowe pole badań. Tereny te stosunkowo późno zaczynają wchodzić w orbitę wpływów chrześcijaństwa, czemu sprzyjało ich peryferyjne położenie w stosunku do centrów kulturowych Polski i Rusi. Brak lokalnych ośrodków administracyjnych i religijnych oraz sąsiedztwo pogańskiej
Litwy sprawiały, że na terenach dorzecza środkowego Bugu i górnej Narwi, dłużej aniżeli gdzie indziej, trwały przedchrześcijańskie praktyki religijne. Wraz z postępami chrześcijaństwa obszary te weszły w strefę rywalizacji podmiotów politycznych (Polska-Ruś) oraz ideologicznych (Kościoły Rzymski i Wschodni). W efekcie ukształtował się tu unikatowy konglomerat etniczny i kulturowy, w którym mieszały się wpływy obydwu religii chrześcijańskich oraz mających starsze korzenie praktyk pogańskich. Wszystko to dodaje obserwowanym tu rytuałom pogrzebowym nieznanego na innych obszarach ziem polskich, niepowtarzalnego kolorytu. Ilustracją tej opinii są prezentowane na stronach niniejszej publikacji dawne i nowe odkrycia, które tylko tutaj i w takiej postaci mogły zaistnieć
Część narracyjna to 10 rozdziałów (dotyczących m.in. genezy, funkcji, chronologii, fundatorów, nomenklatury, kultury materialnej).
- katalog 433 obiektów z całego historycznego Śląska (a zatem Dolnego, Górnego, Czeskiego, ob. cz. Ziemi Lubuskiej)
- 401 ilustracji kolorowych i czarno-białych (plany, rysunki, zdjęcia współczesne i archiwalne)
- 61 tablic zabytków + wkładka z mapą lokalizacji obiektów
Wstęp
Barbara Szubert, Epinetron. Na co prządkom attyckim ceramiczne rynny?
Marcin Bohr, Naczynia ceramiczne z grobów „książęcych" z Wrocławia-Zakrzowa. Stylistyczny, funkcjonalny i technologiczny fenomen
Sylwia Siemianowska, Bliska obcość. Ceramika jako identyfikator kontaktów handlowych i politycznych czy wspólnoty kultur wczesnośredniowiecznych zespołów osadniczych Słowiańszczyzny? Uwagi z perspektywy studiów nad dziesiątowieczną ceramiką z Obiszowa koło Głogowa
Marcin Paternoga, Paweł Rzeźnik, Sylwia Siemianowska, Naczynia Solniki-Lipowiec. Lokalna grupa ceramiki całkowicie obtaczanej w północnej części Śląska
Bogumiła Twardosz, Szklanice z Poznania
Krystyna Sulkowska-Tuszyńska, Przeszłość w ceramice ukryta. O bańkach, dzbanach, nocnikach... w łaźniach i domach gości używanych (XV/XVI — 1 połowa XVI w.)
Sebastian Siembora, Naczynia szklane z badań archeologicznych pod wieżą Zamku Wysokiego w Człuchowie
Dagmara Łaciak, Małgorzata Markiewicz, Barbara Łydżba-Kopczyńska, Bogusław Gediga, Czesław August, Marek Hojniak, Grzegorz Rusek, Bogdan Miazga, Rekonstruowanie procesu wytwórczego ceramiki - badania nad halsztacką ceramiką malowaną z cmentarzyska w Domasławiu stan. 10/11/12, pow. wrocławski
Kinga Zamelska-Monczak, Tradycja a nowe wzorce - przemiany w wytwórczości garncarskiej na przykładzie materiałów ceramicznych ze starszych faz wczesnośredniowiecznego grodu w Santoku
Paweł Rzeźnik, Henryk Stoksik, Wyniki analiz archeometrycznych tygli szklarskich z Obiszowa na Dolnym Śląsku
Dariusz Rozmus, Aldona Garbacz-Klempka, Wczesnośredniowieczna ceramika szkliwiona z Dąbrowy Górniczej-Łośnia i innych stanowisk archeologicznych związanych z metalurgią srebra i ołowiu - wybrane zagadnienia
Małgorzata Pytlak, Uwagi na temat produkcji późnośredniowiecznych naczyń ceramicznych z terenów dawnej Nowej Marchii
Maria Mucha, Późnośredniowieczna huta szkła w Wielkopolsce. Sokołowo Budzyńskie, gm. Budzyń, stan. 28
Aleksandra Pankiewicz, Sylwia Rodak, Śląska ceramika jako źródło do poznania garncarstwa okresu wczesnonowożytnego
Maria Rudy, Etyka i estetyka w konserwacji ceramiki archeologicznej w oparciu o wybrane przykłady
Michał Matuszczyk, Metody i środki do restauracji ceramiki archeologicznej
Natalia Moszak, Katarzyna Wantuch-Jarkiewicz, Paweł Dąbrowski, Konserwacja i restauracja szkła archeologicznego w Polsce - ocena obecnej sytuacji
Stanisław Sasak, Krzysztof Sadowski, Sylwia Siemianowska, Pucharek typu Schlaufenfadenbecher z Wrocławia. Od analizy stłuczki do cyfrowej rekonstrukcji
Marta Sienkiewicz, Światło - Szkło - Witraż
...Problematyka ubioru, bardziej niż jakikolwiek inny przedmiot zainteresowania historii kultury materialnej, ściśle łączy się z zagadnieniem form i technik komunikacji społecznej w epoce przednowoczesnej. W czasach przemysłowej produkcji odzieży i wynikającej stąd uniformizacji i globalizacji stroju, zatracił on wiele ze swoich pierwotnych cech dystynktywnych. Droga odzież wizytowa lub biznesowa, projektowana i szyta przez najbardziej prestiżowych markowych producentów, będzie różniła się od swych dużo tańszych odpowiedników jakością użytych materiałów i starannością wykonania, raczej jednak nie zaś tym, czym odróżniała się dawniej, czyli barwą, rodzajem użytej materii, krojem oraz bogactwem użytych dodatków..."
fragment
"Obecność zabawy w świecie zwierząt każe nam myśleć o niej, jak o czymś naturalnym. Nie ulega jednak wątpliwości, że jest ona również jednym z ważniejszych elementów kultury. Źródła potrzeby bawienia się poszukiwane są w związku z tym zarówno w naturze, jak i w kulturze. Zabawa integruje ludzi, ustala krąg uczestników i utrwala więzi oraz hierarchie wewnątrzgrupowe. Może stać się narzędziem kontroli społecznej nad jednostką, a nawet manipulacji. Jest również nośnikiem elementów rozładowujących napięcie społeczne, swoistym zabezpieczeniem przed konfliktem. Aktywność ludyczna stanowi tym samym ważny poznawczo komunikat na temat funkcjonowania społeczeństwa w określonym czasie i przestrzeni. Przypisywane jej istotne funkcje społeczne (socjali-zacyjna, edukacyjna, kompensacyjna pozwalają postulować potrzebę badania przejawów tej formy aktywności oraz jej znaczenia w życiu ludzi w poszczególnych epokach historycznych..."
Nieustanne dążenie do indywidualizmu, a co za tym idzie do korzystnego wyróżniania się, elitarności, uznać można za jedną z głównych sił napędowych cywilizacji Zachodu. Dyfuzja wzorców kulturalnych, w tym także adaptacja stylów życia i wzorców konsumpcji warstw wyższych na niższych szczeblach hierarchii społecznej, to zjawisko stałe, charakterystyczne dla wszystkich epok. Elitarność wymagała zatem zastosowania rozmaitych i zmiennych strategii, służących do nieustannego potwierdzania własnej pozycji w odbiorze społecznym. Kwestie te w dużej mierze dotyczą zagadnień z dziejów kultury materialnej, których z tej perspektywy nie da się oddzielić od historii społecznej. Prezentowane studia autorstwa badaczy różnych dyscyplin - historyków różnych epok, archeologa i historyka architektury, obejmują bardzo szeroki krąg problemów badawczych, za wspólny mianownik których uznać można różne formy materialnej i społecznej ostentacji. Charakteryzowane zjawiska bez wątpienia zaliczają się do fenomenów długiego trwania, co usprawiedliwia szerokie ramy chronologiczne od XIII po XIX wiek.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
