Powstanie niniejszej książki było możliwe dzięki zrealizowaniu projektu badawczego pt. "Dyskusja wokół idei kultury i sztuki narodowej na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku, na tle prądów europejskich", sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki. Autorem przytoczonego motta jest Jerzy Warchałowski, postać bardzo ważna dla tematu tej książki, choć może nie pierwszoplanowa. Nie był to bowiem genialny artysta, ale teoretyk i mecenas sztuki, a przede wszystkim sprawny organizator życia artystycznego i propagator nowych, narodowych prądów. Łączy dwie bliskie sobie czasowo, a zarazem całkiem odmienne epoki - porozbiorową z przełomu wieków i okres niepodległości, który znalazł swoje miejsce w epilogu niniejszej książki. Cytat pochodzi z programowego tekstu "O sztuce stosowanej", który ukazał się w 1904 r. w apogeum gorących debat dotyczących koncepcji sztuki narodowej
(ze wstępu).
Publikacja stanowi drugi tom serii wydawniczej "Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych", zainaugurowanej w 2015 roku ("Renovatio et restitutio", Instytut Sztuki PAN, Warszawa). Prezentowany tom poświęcono pamięci prof. Leszka Kajzera, mentora, nauczyciela, głównego twórcy polskiej kastellologi. Zamysłem redaktorów serii było stworzenie przestrzeni porozumienia między przedstawicielami różnych dyscyplin humanistyki, a także innych dziedzin nauki, zajmujących się obiektami o charakterze rezydencjonalnym lub rezydencjonalno-obronnym, przede wszystkim zamkami i pałacami. Książka ma przybliżyć wielorakie spektrum funkcji podobnych założeń w okresie między XV a końcem XVIII stulecia. Zawarte niej artykuły podnoszą problematykę związaną z rolą rezydencji w różnorodnych realiach. W przypadku obiektów o metryce późnośredniowiecznej funkcje mieszkalne, reprezentacyjne i administracyjne zazwyczaj szły w parze z obronnością. Murowany zamek w niepowołanych rękach z bezpiecznej siedziby pana feudalnego mógł zmienić się w gniazdo rozbójników lub ośrodek działalności fałszerskiej. Wymagałoby to interwencji panującego władcy. W innych wypadkach umocniona siedziba zapewniała bezpieczeństwo w razie napaści. Wraz z rozwojem broni palnej możliwości te stawały się coraz bardziej iluzoryczne, o czym przekonali się na własnej skórze obrońcy zamku w Gołańczy. Częstokroć zanik funkcji obronnych wiązał się ze stopniowym rozwojem części mieszkalnej i reprezentacyjnej danej budowli. Tak stało się np. w przypadku zamku płockiego. Jednak w większości omawianych tu założeń o metryce późnośredniowiecznej lub wczesnonowożytnej, wyraźną cezurą są zniszczenia wojenne II wojny północnej, zwanej "potopem szwedzkim".
Pojęcie rezydencjonalności nie łączy się jedynie z samymi murami siedziby. To także jej wyposażenie w meble, rzeźby, obrazy, książki i inne przedmioty, nie tylko upiększające czy ułatwiające życie, ale stanowiące dowód gustu i statusu społecznego właścicieli. To także otoczenie budowli mieszkalnej - ogrody (później zaś także parki), zwierzyńce, wodotryski, wreszcie zaś cała infrastruktura pomocnicza, bez której nie sposób rozpatrywać funkcji rezydencji w okresie jej tryumfu i rozkwitu - w czasach pokoju.
Polska w dwudziestoleciu międzywojennym była największym na świecie producentem mebli wiklinowych, a ich wytwórczość była wówczas kilkakrotnie większa niż stolarskich. Źródła drukowane i zdjęciowe przekazują, jak bardzo popularne na przełomie XIX i XX wieku były meble plecione z wikliny, trzciny, a także rotangu, jak duża była rozmaitość form i zastosowań. Jednak tylko nieliczne z nich przetrwały w polskich zbiorach. To materiał - giętki, ale i kruchy, przez co nietrwały - jest przyczyną tego stanu. Mimo że stanowiły wyposażenie ogrodów i wnętrz pałacowych, dworskich, a także willi miejskich, mimo że ich projektowaniem zajęli się również uznani artyści, nadal znaczenie mebli plecionych jest deprecjonowane. Pokutuje opinia, że bardziej przynależą do etnografii niż do sztuki stosowanej, co mamy nadzieję zmienić tą książką.
Opracowanie jest pierwszą próbą syntezy rozległego zagadnienia obejmującego rodzime szkolnictwo koszykarskie, produkcję i handel meblami plecionymi, a także ich wykorzystywanie w plenerze i poza nim. Wskazuje trendy społeczne, środowiskowe i stylowe, które kształtowały tę wytwórczość. Jest także hołdem dla materiału, który ikonicznie wiąże się z polskim krajobrazem.
W książce znajdziemy historię mebli plecionych od starożytności i szczegóły techniczne, łącznie z ich ewentualną tapicerką. Autorka przytoczyła ciekawe przykłady ikonograficzne (np. z malarstwa holenderskiego); zgromadziła sporo fotografii od 2. połowy XIX po lata 30. XX wieku (m.in. Piłsudski z rodziną). Sporządziła wykazy szkół koszykarskich i wykonawców na ziemiach polskich. Zebrała obszerną bibliografię opartą na kwerendzie archiwów i prasy, ale sięgnęła także do literatury pamiętnikarskiej. Odnalazła konkretnych projektantów, ale i europejskie wzory (meble i wzorniki). W epilogu wskazuje na polskie współczesne osiągnięcia w tej dziedzinie (EXPO w Japonii).
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
