Franciszek Ksawery Bohusz (1746-1820) był jednym z tych polskich peregrynantów doby polskiego oświecenia,
który pozostawił po sobie obszerne dzienniki z podróży. Z zachowanych rękopiśmiennych przekazów źródłowych wiemy, że opisy swoich wojaży spisał w kilku tomach. Materiały archiwalne, którymi dysponujemy, pozwalają na identyfikację dwóch europejskich podróży Bohusza: pierwszej, z lat 1777-1778, i drugiej, odbytej w latach 1781-1782.
W latach 1777-1778 podróżował po Europie z podskarbim nadwornym litewskim Antonim Tyzenhauzem (zm.
1785). W trakcie pierwszej podróży Bohusz zwiedził Śląsk, Saksonię, Czechy, Turyngię, Hannover, Holandię, Anglię, Francję i Austrię. Drugą podróż odbył w latach 1781-1782 zapewne już samodzielnie. Podczas tej peregrynacji Bohusz wyjechał do Włoch. W podróż wyruszył z Wilna i przez Warszawę, Wiedeń dotarł do Wenecji. Później odwiedził m.in. Padwę, Bolonię, Florencję, Rzym, dojechał do Neapolu, po czym przez Rzym powrócił na północ Włoch, gdzie zwiedził Pizę, Liworno, Genuę, Turyn, Mediolan i Modenę. Później przez Lugnano i przełęcz św. Gotarda ruszył do Szwajcarii w drogę powrotną, kierując się na Kraków. Obie relacje łączy wspólny język narracji, odwołania do wcześniejszych doświadczeń itp., można więc z całą pewnością
stwierdzić, że jest to relacja właśnie Bohusza.
Filip Wolański
W Archiwum Prowincji Franciszkanów-Reformatów w Krakowie zachowało się kilka relacji podróżniczych zakonników z czasów staropolskich. Są one ważnymi źródłami historycznymi. W niniejszym tomie przedstawiamy relację kustosza prowincji małopolskiej reformatów, Symforiana Arakiełowicza (1678-1742), który w 1723 r. udał się na kapitułę generalną Braci Mniejszych Franciszkanów do Rzym. Arakiełowicz pochodził ze znanej rodziny Ormian polskich. Opisywana w diariuszu podróż do Rzymu twała prawie pół roku (od 18 listopada 1722 r. do początku czerwca 1723 r.), a powrotna dwa miesiące (od początku czerwca do początku sierpnia 1723 r.). Ciekawa relacja napisana została w języku łacińskim jako skutek konfrontacji wykształconego zakonnika z poznawaną przestrzenią geograficzną. Autor przedstawił swoje wrażenia o kolejno oglądanych miastach, przede wszystkim o Rzymie. W jego zapiskach znajdujemy też wiele ciekawych wątków odnoszących się do realiów staropolskich podróży i przebiegu kapituły. Publikowany dokument daje nam wyobrażenie o mentalności ówczesnych zakonników. Ważne informacje zawarte w diariuszu nie były dotąd szerzej wykorzystywane, koniecznością staje się więc wprowadzenie ich pełnego tekstu do obiegu naukowego. Publikacja służyć będzie zarówno historykom kultury, jak i historykom literatury.
Kolejny, czwarty tom serii Peregrinationes Sarmatarum zawiera trzy teksty relacji podróżniczych z XVIII w. Znajdujemy tu diariusz wyprawy franciszkanina reformata Antoniego Węgrzynowicza (1658-1721) na kapitułę zakonu w 1706 r., diariusz kanonika przemyskiego Michała Witosławskiego (1702-1769) z podróży do Rzymu z lat 1738-1739 wojewodziców Podoskich (Gabriela i Franciszka) oraz dzienniki i listy z podróży Ignacego Potockiego (1750-1809) odbywanych w latach 1765-1771. Ponadto w tomie tym ukazują się artykuły na temat podróżowania Polaków po szlakach europejskich w ciągu XVIII w., przede wszystkim przedstawiające różnego rodzaju relacje towarzyskie w czasie odbywanych wojaży.
Spis treści:
Bogdan Rok, Wstęp
Antoni Węgrzynowicz, Itinerarium Hisanicum, Wstęp i opracowanie Marian Chachaj i Bogdan Rok. Tłumaczenie Dariusz Piwowarczyk przy współudziale Mariana Chachaja i Bogdana Roka
Michał Witosławski, Peregrynacyja podróży rzymskiej (1738-1739), wstęp i opracowanie: Marian Chachaj i Bogdan Rok
Ignacy Potocki, Dzienniki i listy z podróży po Europie (1765-1771), Wstęp i opracowanie Adam Kucharski.
Jerzy Pietrzyk, Relacja z podróży jezuity Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego
Dorota Żołądź-Strzelczyk, „Refleksje synowi wyjeżdżającemu do Widnia” – Feliksa Czackiego wskazówki dla syna
Chachaj Marian, Bogdan Rok, Kontakty interpersonalne Jakuba Lanhausa w czasie podróży i pobytu w Rzymie
Joanna Orzeł, Kręgi towarzyskie Józefa Jerzego Hylzena w czasie jego europejskiej peregrynacji (1752–1754)
Łukasz Wróbel, Życie towarzyskie i rozrywki młodego magnata w świetle Kontynuacji Dyaryusza od Roku 1754 Józefa Jerzego Hylzena
Adam Kucharski, Ludzie – obiekty – relacje. Przestrzenie percepcji, miejsca spotkań i kręgi towarzyskie w krajowych i zagranicznych podróżach Karola Stanisława Radziwiłła (XVII-XVIII w.)
Filip Wolański, Ludzie nauki na szlakach podróży po Europie Ksawerego Franciszka Bohusza
Jakub Węglorz, Problemy zdrowia i higieny w diariuszu Jakuba Lanhausa z 1768-1769
Bogdan Rok, Granice i pogranicza dawnej Rzeczypospolitej w świetle relacji podróżniczych XVIII w.
Zdzisław Pietrzyk, W sprawie nowych wydań staropolskich relacji podróżniczych
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
