Jerzy Prokopiuk (1931-2021)- wybitny polski intelektualsta, filozof, gnostyk, antropozof, autor kilkunastu książek (m. in.. "Gnoza i gnostycyzm") oraz tłumacz na polski dzieł Goethego, Junga, Steinera, Freuda. Jak pisze na samym początku "Labiryntów herezji" : Niech więc będzie jasne od samego początku: Ja, piszący te słowa - przeciwko wszelkiej ortodoksji - uważam się za heretyka i gnostyka, i szczycę się tym, że nim jestem. Jakże bowiem nie być dumnym, jeżeli należy się do -nieiwielkiej przyznaję - grupy ludzi, która nazwę bierze od umiłowania wolności i poznania? "Heretyk" bowiem to człowiek, który żąda dla siebie prawa wyboru, tak jak gnostyk jest człowiekiem, który nie negując znaczenia wiary, przede wszystkim pragnie poznania istoty rzeczy. I w tym właśnie duchu po świecie herezji, goza, gnostycyzmu, manicheizmu, hermetyzmu, a też antropozofii oprowadza nas niewątpliwie najbardziej znany, niestety już nieżyjący polski antropozof, gnostyk, heretyk - mistrz Prokopiuk Jerzy  

Jerzy Prokopiuk (ur. 1931) uznawany jest za jednego z najciekawszych polskich intelektualistów, ezoteryk, gnostyk, antropozof, wybitny tłumacz, jungista (przetłumaczył na polski kilka dzieł Carla Gustava Junga), autor kilkunastu książek. Pierwszą jego samodzielną pracą jest krótkie wprowadzenie do wiedzy o gnozie czyli właśnie Gnoza i gnostycyzm. W tej krótkiej książeczce autor zestawia myśl hellenistyczną z myślą orientu gdzie leżą źródła gnozy. Zadaje też pytania (i daje odpowiedzi): Czym była - i jest - gnoza? Co łączy ją z pogaństwem, co z judaizmem i co z chrześcijaństwem? Podaje różnorakie współczesne definicje gnozy i gnostycyzmu. Analizuje także gnozę jako system epistemologiczny i zastanawia się nad użytecznością myśli gnostyckiej dla współczesnego człowieka. Analizuje także gnozę jako religię skupiając się szczególnie na gnostycyzmie chrześcijańskiej. Jak pisze sam autor: Gdybyśmy więc mieli opisać gnostycyzm przez wymienienie jego kwintesencjonalnych cech, to musielibyśmy powiedzieć, że do tych cech należą: 1. W teologii – radykalny transcendentyzm, tj. przeciwstawienie Boga i świata duchowego (pleroma) nieświadomemu lub zbuntowanemu demiurgowi (Stwórcy – Jahwe), jego archontom i światu materialnemu. 2. W kosmologii – antykosmizm (wrogość wobec świata demiurga jako więzienia). 3. W antropologii – dualizm człowieka i świata, triadyczna koncepcja człowieka (człowiek składa się z dała, duszy i ducha – soma, psyche i pneuma) i opierający się na niej ezoteryzm (istnienie poznania dostępnego ludziom szczególnie do niego uzdolnionym i w tym sensie „wybranym”). 4. W eschatologii – postulat wyzwolenia człowieka spod władzy demiurga i archontów (tj. spod władzy losu – heimarmené), czyli z tego świata, właśnie przez gnozę, wtajemniczenie. 5. W etyce – postawa skrajnie ascetyczna (lub – rzadko – skrajnie libertyńska, tzn. odrzucająca wszelkie prawa moralne). 6. W aspekcie społecznym – indywidualizm i pluralizm (w chrześcijaństwie ideał Kościoła policentrycznego – składającego się z wielu ośrodków charyzmatycznych). Ta niewielka książeczka najwybitniejszego w tej dziedzinie polskiego specjalisty to najlepsze wprowadzenie czytelnika w tematykę.

Podróż na Wschód, nazywana niekiedy uwerturą do głównego dzieła Hessego, Gry szklanych paciorków, rozgrywa się na pograniczu światów: świata rzeczywistego i świata imaginacji. Cel wyprawy, Wschód, symbolizuje wewnętrzne odrodzenie, a jej uczestnicy są wędrowcami na pograniczu kultur, przeszłości i teraźniejszości, swoistym pochodem wiernych, o którym Hesse pisał: „Ten pochód wiernych i ufnych dążył na Wschód, do Ojczyzny Światła, nieprzerwanie i od wieków, był on w drodze od całych stuleci, zmierzając do świetlistej krainy cudu, do Ojczyzny. […] Naszym celem był nie tylko Wschód, czy raczej: nasz Wschód był przecież nie tylko jakimś krajem czy pojęciem geograficznym, lecz również ojczyzną i młodością duszy, znajdował się wszędzie i nigdzie. Był jednością wszystkich czasów”.

Ostatnia książka Jerzego Prokopiuka. „Ostatni końcowy” to idealny przewodnik duchowy dla osób, które chcą wkroczyć na wyższy poziom świadomości. To wyjątkowy zbiór przesłań dla ludzkości od autora, który w tej książce ponadto podsumowuje swoją twórczość oraz daje czytelnikom zajrzeć w głąb swojej duszy. Poznaj najważniejsze przesłania mistrza!   Jerzy Prokopiuk Autor książki to znany religioznawca, filozof i gnostyk. Jest tłumaczem i popularyzatorem literatury humanistycznej, głównie ezoterycznej, religioznawczej, filozoficznej i psychologicznej, a także autorem niemal sześciuset esejów, artykułów i wywiadów. W swoim dorobku ma również kilkadziesiąt wystąpień radiowych i telewizyjnych, setki odczytów i wykładów. Napisał wiele książek, a wśród nich: Dusza ludzka oś świata, Herezja znaczy wolność, Matrix czyli okultystyczny bróg, Manifest wolności.   Fragment książki Czym jest ciemność? Czym innym dla ezoteryka czy teologa, czym innym dla psychologa, a jeszcze czymś innym dla fizyka. Ciemność wszakże to – by spojrzeć na nią „z lotu ptaka” – zarówno symbol, jak pojęcie, wyobrażenie i postrzeżenie. A więc przedmiot Ducha, duszy i ciała. Ciemność – i ciemności – to przede wszystkim symbol. „Ciemność – czytamy w Juana Eduarda Cirlota Słowniku symboli (przeł. I. Kania, Kraków 2006) – /bywa/ „Utożsamiana z materią, macierzyńskością i zalążkowością, poprzedzającą zróżnicowanie na konkretne istności. Dualizm światło-ciemności jako sformułowanie symboliki moralnej pojawia się dopiero z chwilą podziału praciemności na światło i mrok. Tak więc częste pojęcie tejże ciemności w tradycji nie jest wprost tożsame z mrocznością; odpowiada natomiast prachaosowi. Ma również związek z mistycznym Nic, dlatego język hermetyczny to obscurum per obscurius, droga wiodąca w głąb, ku prapoczątkom. Zdaniem Guenona światło to zasada zróż- nicowania i hierarchicznego uporządkowania. Poprzedzające fiat lux mroki w symbolice tradycyjnej wyrażającą zawsze stan potencji nierozwiniętych, umożliwiających chaos. Dlatego ciemność rzutowana w świat już po pojawieniu się światła ma charakter regresywny. Stąd też tradycyjnie utożsamia się ją z zasadą zła i z niesublimowanymi siłami niższymi”. Symbolowe znaczenie ciemności ukazuje nam zatem dwa jej poziomy: wyższy i niższy, potencjalny i aktualny, neutralny (a także pozytywny?) i negatywny.

Herezja znaczy wolność to zbiór porywających, prowokujących do myślenia esejów, roztrząsających paradoksy wiary, zgłębiających ścieżki życia duchowego, czy wyznaczających nowe, inspirujące szlaki interpretacji zagadnień, o których wydawać by się mogło, że powiedziano już wszystko. Czy diabeł może skusić Boga? Czy możliwe jest, by sam Chrystus był heretykiem? Dlaczego sprawiedliwi są poddawani próbie? I jakie są pożytki płynące z grzechu? Prowokujące reinterpretacje Biblii, czy szokująca prawda faktów historycznych zadająca kłam „politycznie poprawnym” źródłom, to jedynie początek walki o wolność myślenia! Odważny i inspirujący materiał sprawi, że zbliżysz się o krok bliżej do prawdy – nawet tej niewygodnej i często wypychanej poza margines życia codziennego!

Dusza ludzka oś świata Autora tej książki nie trzeba przedstawiać osobom zainteresowanym szeroko pojmowanym życiem duchowym. Jerzy Prokopiuk jest bowiem od lat uznanym autorytetem w dziedzinie filozofii, psychologii, ezoteryki i antropozofii. Jego rozważania na tematy dobra i zła, samorealizacji, inkwizycji, reinkarnacji i przyjaźni zawsze wzbudzały zainteresowanie i żywą polemikę. Tak jest i tym razem - książka jest intelektualną wędrówką i jednocześnie interesującą opowieścią o ważkich zagadnieniach naszej rzeczywistości. Na pytania w rodzaju: czym jest przeznaczenie, nie otrzymujemy prostej definicji a jedynie zaproszenie do polemiki od doskonałego erudyty. Czytamy więc o intuicji, twórczości i kreatywności, o wartościach, nagrodach (niebo, raj, zbawienie, wieczna szczęśliwość) próbując podjąć tę polemikę z uznaniem przyjmujemy bogatą wiedzę Autora.

Matrix polskiej wiedzy ezoterycznej, antropozoficznej i psychologicznej, Jerzy Prokopiuk wprowadza nas w świat interaktywnych doznań intelektualnych w swojej najnowszej książce, zbiorze esejów o kultowym dla młodego pokolenia tytule "Matrix, czyli okultystyczny bróg (ale nie plewiony)". Fascynacja autora wiekiem XX połączona jest z wiedzą dotyczącą problematycznych tematów z naszej przeszłości związanej z religią, magią, wędrówką ducha ludzkiego poprzez świat mitów i demonów. Drogi Internauto! To książka, która pomoże ci zrozumieć świat w którym żyjesz: wystarczy tylko wyszukać interesujące Cię hasła: od religii, aż po magię i okultyzm jako sztukę demoniczną. Publikacja proponowana przez "Studio Astropsychologii" to doskonałe kompensum wiedzy, która pomoże odkryć wszystkie tajemnice przeszłości i przekroczyć próg przyszłości z nowym spojrzeniem na tematy tabu. Sięgnij do koszyka i wyciągnij los, który sprawi, że poczujesz się wtajemniczony w odwieczną walkę dobra ze złem. Możesz tego dokonać jeśli tylko klikniesz w odpowiednią ikonkę. Matrix to Twój wybór...

Zbiór esejów, prezentujących antropozofię od jej korzeni filozoficznych poprzez metody inicjacyjne po pewne formy realizacji jej idei w życiu religijnym, kulturalnym i społecznym.

Jerzy Prokopiuk to znany religioznawca, filozof, psycholog, gnostyk, antropozof. Jest on również tłumaczem dzieł znanych wielkich filozofów m.in. Junga, Freuda, Webera i popularyzatorem literatury humanistycznej, głównie ezoterycznej, religioznawczej, filozoficznej i psychologicznej. Napisał niemal pięćset esejów, artykułów i wywiadów publikowanych w periodykach naukowych i w prasie kulturalnej. W swoim dorobku ma również kilkadziesiąt wystąpień radiowych i telewizyjnych, setki odczytów i wykładów. Jest także autorem wielu książek, a wśród nich: „Dusza ludzka oś człowieka”, „Jestem Heretykiem”, „Herezja znaczy wolność”, „Matrix czyli okultystyczny bróg”. Publikacja ta jest zbiorem wyjątkowych esejów Jerzego Prokopiuka. Ich treść stanowi swoisty testament Autora, który upublicznia i przekazuje do naszej świadomości. Jest podsumowaniem jego dotychczasowego życia i doświadczenia, rozważaniem nad wolnością i zniewoleniem. Wyjaśnia czym jest gnoza, gnostycyzm i neognoza oraz przedstawia własną wizję świata i człowieka. Przez pryzmat wielu filozofów szeroko omawia pojęcie i rozumienie Boga, miłości i człowieczeństwa. Autor zadaje także trudne, niekiedy niewygodne pytania z pogranicza nauki i religii, i udziela na nie niezwykle błyskotliwe i rozszerzające horyzonty odpowiedzi. Udaje mu się zaskakująco połączyć reinkarnację z chrześcijaństwem i wskazać zagrożenia, jakie mogą wynikać z nieodpowiedniego i pozbawionego zasad moralnych rozwoju naszej cywilizacji. Tłumaczy pojęcie renesansu pogaństwa i ujawnia nowe znaczenie neopoganina w kulturze i filozofii współczesnego człowieka. Wkrocz na drogę do prawdy i wolności.

Rozprawa niniejsza - zatytułowana Antropozoficzna droga do świata duchowego - jest poniekąd drugim tomem mojej pracy Szkice antropozoficzne - Chrześcijańska droga do poznania świata duchowego, Białystok 2003. O ile jednak tamta miała być prezentacją antropozofii niejako z lotu ptaka, jakby potraktowaną ogólnie i raczej teoretycznie, to praca niniejsza skupia się przede wszystkim na praktycznym aspekcie drogi antropozoficznej, na jej systemie ćwiczeń i medytacji.

Urodził się w 1931 roku. Gnostyk, antropozof, badacz myśli ezoterycznej, religijnej, filozoficznej, psychologicznej, tłumacz literatury humanistycznej z niemieckiego, angielskiego i francuskiego obszaru językowego, eseista (niemal 400 esejów, rozpraw i artykułów), największy tłumacz i popularyzator psychologii Carla Gustava Junga w Polsce (prezes Klubu im. C. G. Junga w latach 1991-1992 i 1998-1999). Wydano niemal 120 jego przekładów książek, między innymi takich autorów jak Mistrz Eckhart, Goethe, Schiller, Novalis, Hegel, Schleiermacher, Rudolf Steiner, Bock, Freud, Carl Gustav Jung, Max Weber, C.F von Weizsacker, Erich Fromm, Galbraigth, A. Huxley, Leak, Mayendorff, Eliade. Zasługi Jerzego Prokopiuka na polu translatorskim zostały uwieńczone nagrodą  Instytutu Polsko-Niemieckiego w Darmsztadt w roku 1987, zaś w dwa lata później został laureatem nagrody Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich. Jerzy Prokopiuk jest twórcą i redaktorem naczelnym pisma Gnosis, a także prezesem honorowym Klubu Gnosis. Wśród książek jego autorstwa są między innymi: "Gnoza i gnostycyzm" (1998), "Labirynty herezji" (1999), "Ścieżki wtajemniczenia" (2000), "Nieba i piekła" (2001), "Światłość i radość" (2003), "Szkice antropozoficzne" (2003), "Jestem heretykiem" (2004).

Historia uczy, że to, co dziś jest herezją, jutro może stać się prawdą powszechną. Czy zatem żyjemy w świecie, w którym granica między "herezją" a "prawdą uniwersalną" jest płynna? Czy to, co dziś jest dekalogiem społeczeństw, jutro stanie się heretyckim manifestem? Wnioski z lektury są Twoje.

Książka jest zbiorem kilkunastu artykułów i esejów wybranych z bogatej twórczości Pierwszego Gnostyka Rzeczypospolitej-Jerzego Prokopiuka. Pisane na przestrzeni wielu lat. Odzwierciedlają zmieniające się poglądy Autora dotyczące gnozy, którą odnajduje we wszystkich dziedzinach sztuki: w muzyce, malartwie, teatrze, literaturze, poezji czy w filmie. Wyselekcjonowane z własnej, bogatej twórczości stanowią aktualny stan jego poglądów.

Różokrzyż jako ruch filozoficzny jest w Polsce stosunkowo mało znany, a tym bardziej jego korzenie i historia..

Jerzy Prokopiuk. Urodził się w 1931 roku. Gnostyk, antropozof, badacz myśli ezoterycznej, religijnej, filozoficznej, psychologicznej, tłumacz literatury humanistycznej z niemieckiego, angielskiego i francuskiego obszaru językowego, eseista (około 400 esejów, rozpraw i artykułów), największy tłumacz i popularyzator psychologii Carla Gustava Junga w Polsce (prezes Klubu im. C. G. Junga w latach 1991-1992 i 1998-1999). Ukazało się 120 jego przekładów, między innymi takich autorów, jak: Mistrz Eckhart, Goethe, Schiller, Hegel, Schleiermacher, Steiner, Bock, Freud, Jung, Weber, Fromm, Huxley, Eliade. Jerzy Prokopiuk jest twórcą i redaktorem naczelnym pisma Gnosis, a także prezesem honorowym Klubu Gnosis. Wśród książek jego autorstwa są między innymi: Gnoza i gnostycyzm (1998), Labirynty herezji (1999), Ścieżki wtajemniczenia (2000), Nieba i piekła (2001), Światłość i radość (2003), Szkice antropozoficzne (2003), Jestem heretykiem (2004). Fragment książki       Studia lucyferyczne 1980- 1985- 1994       Rudolf Steiner, Aus der Akasha-Chronik, 1904       Okres planety Ziemi. Po wystąpieniu Słońca i Księżyca. Istoty lucyferyczne, rozwinięte wyżej od człowieka, ale niżej od Bogów Księżycowych, oddziałują na człowieka właśnie obdarzonego rozumem. Opanowują one ten rozum, by przezeń działać na rzeczy Ziemi. W ten sposób spełniają swój własny rozwój. Tym samym jednak dają człowiekowi zarodek wolności, zdolność rozróżniania między dobrem i złem. Istoty te stają się pobudzicielami rozumu ludzkiego. Tak dają one człowiekowi możliwość błądzenia. Zarazem jednak: pod ich przewodnictwem człowiek musiał odkryć prawa swej istoty, „stać się jako bogowie".       Imię „Lucyfer": Światłonośca (istoty lucyferyczne: Bogowie Słoneczni) wywodzi się stąd, że działa on na ludzi ze Słońca (pojawienie się rozumu w człowieku: to rozbłysk „wewnętrznego Słońca").       (Istoty lucyferyczne przyspieszają rozwój człowieka).       Istoty lucyferyczne: w ich obrazach psychicznych obok wyobrażeń świata duchowego pojawiają się także oddziaływania zmysłowej Ziemi. Mają one potrzebę otrzymywania wrażeń zewnętrznych - z jej zaspokojeniem łączy się przyjemność, z niezaspokojeniem zaś przykrość, w przeciwieństwie do Bogów („regularnych") otrzymują one od świata coś nowego, toteż mogły stać się przywódcami ludzi. Dzięki nim człowiek swe wnętrze zwrócił do świata zewnętrznego. Duchowo człowiek prowadziłby tylko byt senny, gdyby nie istoty lucyferyczne. Dzięki nim uzyskał on samoświadomość w świecie zmysłowym. Tak zrodziła się w człowieku samowola (świadome kierowanie się w swych działaniach według postrzeżeń zmysłowych). Taki był początek „dobra i zła".       Po podziale płci. Istoty lucyferyczne - pośrednie miedzy ludźmi a „przywódcami w dziedzinie miłości", tj. wiodącymi Bogami. Mają one zdolność pełnego jasnowidzenia. Mogą kontynuować swój rozwój tylko z pomocą ludzi. Pobudzają one wewnętrzną siłę duszy człowieka do poznania i mądrości. Żywią się tą ludzką mądrością. Dlatego też jako inspiratorów mądrości ludzkiej nazwano je „nosicielami światłości" (Lucyfer). Człowiek istnieje w napięciu między istotami miłości a istotami mądrości. Istoty mądrości pobudzają człowieka do doskonalenia swej wewnętrznej istoty. Dzięki nim człowiek rozwija swą duszę (mądrość, wiedza, sztuka, nauka, technika).       Kudolf Steiner, „Die Geheimwissenschaft...", 1909.       W okresie odszczepienia Księżyca od Ziemi w rozwój człowieka ingerują istoty duchowe, które tyle zachowały ze swej natury księżycowej, że nie mogły partycypować w opuszczeniu Ziemi przez Słońce, jak również były wyłączone spod działań istot, które oddziaływały na Ziemię z Księżyca. Istoty te, obdarzone dawną naturą księżycową, przechodzące rozwój nieregularny, były jakby zaczarowane na Ziemi. One to w czasach Starego Księżyca zbuntowały się przeciwko Duchom Słonecznym, co wówczas dla człowieka okazało się błogosławieństwem o tyle, że doprowadzony został do samodzielnej, wolnej świadomości. W toku rozwoju Ziemi istoty te stały się przeciwnikami tych istot, które działając z Księżyca, chciały świadomość ludzką uczynić koniecznym zwierciadłem poznania. To, co na Starym Księżycu pomogło rozwinąć się człowiekowi (samodzielna świadomość), teraz zaczęło działać wbrew nowemu rozwojowi człowieka na Ziemi. Te „przeciwstawne" moce miały siłę, pochodzenia księżycowego, oddziaływania na ludzkie ciała astralne tak, że czyniły je samodzielnymi. Dawały one ludzkiemu ciału astralnemu pewną samodzielność sprzeczną czy przeciwstawną koniecznym (niewolnym) stanom świadomości wywoływanym w człowieku przez istoty z Księżyca. Wpływ tych istot na człowieka nie przypominał współczesnego wpływu naturalnego ani wpływu, jaki jeden człowiek wywiera na drugiego, kiedy za pomocą słów budzi w nim siły świadomości tak, że tamten zaczyna coś rozumieć lub chce zrobić coś dobrego albo złego. Był to wpływ duchowy, dający się, czysto symbolicznie, nazwać „kuszeniem".       Skutki oddziaływania istot lucyferycznych na człowieka: świadomość ludzka przestała być tylko zwierciadłem wszechświata, ponieważ w ciele eterycznym pojawiła się możliwość regulowania zeń obrazów świadomości i władania nimi. Człowiek stał się panem poznania. Z drugiej strony, ponieważ punktem wyjścia tej władzy stało się ciało astralne, „ja" zostało odeń uzależnione. Tak utrwalił się wpływ niższego elementu na człowieka. Zarazem też był to wpływ istot lucyferycznych. One to dały człowiekowi możność rozwinięcia w swej świadomości - swobodnej aktywności, zarazem jednak możliwość błędu i zła.       Rezultat: Zmiana relacji między człowiekiem a Duchami Słonecznymi (miała być dominacja ich wpływu w duszy ludzkiej). Dziś: w duszy ludzkiej przeciwieństwo między Duchami Słonecznymi a istotami lucy-ferycznymi. Człowiek stał się niezdolny do poznania fizycznych skutków działania Duchów Słonecznych (ukrycie Ducha za materią). Ciało astralne człowieka wypełnione wrażeniami świata zewnętrznego wchodzi w sferę „ja". Ogniste „ja", które czułoby jedynie swą wewnętrzną iskrę ognia, a we wszystkim, co dotyczy ognia zewnętrznego, podporządkowywałoby się nakazom Duchów Formy, zaczęło teraz oddziaływać własnym ogniem na zewnętrzne zjawiska cieplne. Tak powstała więź między człowiekiem a ogniem ziemskim. Oznaczało to zbyt wielkie zaangażowanie się człowieka w materii ziemskiej. Poprzednie ciało, składające się z ognia, powietrza i wody, i tylko cienia Ziemi, teraz stało się gęstym ciałem ziemskim. Tak człowiek z subtelnego, ruchliwego „Okręgu Ziemi" przeniósł się na Ziemię stałą.       (Oddziaływanie istot lucyferycznych - nie naturalne, nie psychiczne, lecz duchowe).       Błędy w wyobrażeniach człowieka, życie w żądzach i namiętnościach - stworzyły możliwość chorób. Luciferiana: Między Lucyferem a ChrystusemSpis treści 1. Studia lucyferyczne, 1980 - 1985 - 1994 9 2. Lucyferyczna pokusa, 1988 27 3. Przemowy do Boga, czyli - jak dotąd - „mówił dziad do obrazu", 1998 65 4. Moje „rozmowy" z Bogiem, 2000 87 5. Gorzkie żale, czyli podszepty Lucyfera, 2002 129 6. Przełom wieków 159 Moja teoria gnozy, 2000 159 Alternatywa, 2002 167 Podróż do Jaźni, 2002 173 Luciferiana, 2003 177 Zawód - nie-nawiść, 2004 182 Opowieść o Panu Robercie, 2004 183 List do Chrystusa Jezusa, 2005 191 Próby: Kardio-Blasfemie, czyli Bluźnierstwa z serca płynące 2005 195 Mikrokosmos: Dialogi z Hertanem, 2005 198 7. Zapiski buddyjskie, 2001 203 8. Poznanie, czyli od Kanta do Steinera, 2004-2005 209 9. Jahwe: demiurg-tyran czy szalony trickster? Preludium, 2006-2008 229

To plon doświadczeń autora z lat 1973-1975, które można nazwać gnostyczno-mistycznymi: ich rdzeniem było przeżycie wewnętrznego światła i towarzyszącej mu ekstatycznej radości.