Neijing („Kanon medycyny wewnętrznej”) to jedno z najważniejszych klasycznych dzieł taoizmu oraz czołowy traktat medyczny tradycyjnej medycyny chińskiej. Jego autorstwo przypisuje się Żółtemu Cesarzowi, Huang Di, który panował w trzecim tysiącleciu p.n.e.
Traktat napisany jest w formie dialogu między Huang Di i jego ministrami. Zawiera bogactwo wiadomości z zakresu etiologii, fizjologii, diagnozy, terapii i profilaktyki chorób, jak również głęboką wiedzę o etyce, psychologii i kosmologii. Wszystkie wspomniane zagadnienia są omówione w kontekście holistycznego podejścia, zgodnie z którym życie jest całością powstałą z połączenia i wzajemnego oddziaływania składających się na nie zjawisk. Książka ta ukazuje naturalne prawa rządzące wszechświatem, a jednocześnie zawiera szereg praktycznych rad, pomocnych w kreowaniu długiego, szczęśliwego i zdrowego życia.
Kanon medycyny chińskiej Żółtego Cesarza to najstarsze w dziejach ludzkości klasyczne dzieło medyczne spisywane już od IV w p.n.e. Tak jak Hipokrates z Kos (460–377 p.n.e.) uważany jest za ojca medycyny europejskiej, tak Huanga Di zwanego Żółtym Cesarzem uznaje się za ojca medycyny Wschodu.
Ten system medyczny to nie tylko wiedza o długowieczności osiąganej dzięki precyzyjnej diagnostyce, znajomości działania pokarmów i ziół. To również pojmowanie tego, jak odnaleźć harmonię we własnym wnętrzu i jedność z tym, co nas otacza. Ta pradawna, unikatowa wiedza medyczna podkreśla współczucie jako najważniejszy składnik niesienia pomocy choremu. W ten sposób staje się bliska współczesnej nam filozofii chrześcijańskiej i wytycza kierunek medycynie Zachodu.
dr n. med. Wiesława Stopińska, autorka książki Medycyna między Wschodem a Zachodem
Dr Maoshing Ni jest specjalistą medycyny orientalnej i dyplomowanym akupunkturzystą w Santa Monica w Kalifornii. Jest także autorem książek „Chinese Herbology Made Easy” („Ziołolecznictwo chińskie dla wszystkich”) oraz „The Tao of Nutrition” („Tao żywienia”).
Fragment książki Kanon medycyny chińskiej żółtego cesarza
Metody Leczenia
Huang Di zapytał:
- Lekarze stosują różne metody terapeutyczne, nawet jeśli u różnych paq'entów leczą tę samą chorobę. I wszyscy osiągają dobre rezultaty. Jak to możliwe?
Qi Bo odpowiedział:
- Dzieje się tak z powodu różnic dotyczących regionu zamieszkania, pogody, trybu życia i sposobu odżywiania. Na przykład wschód jest kierunkiem świata, związanym z narodzinami nieba i ziemi. Pogoda jest tam umiarkowana, a w pobliżu znajduje się akwen. Rejon ten obfituje w różnorodne ryby i sól. Dlatego ludzie tam mieszkający spożywają wiele ryb i lubią smak słony. A ponieważ ryby to pokarm uważany za gorący, wysokie ich spożycie powoduje gromadzenie się i zastój gorąca w ciele. Co więcej, mieszkańcy tych terenów dodają dużo soli do jedzenia, a gdy jest ona spożywana w nadmiarze, osusza, niszczy i wyczerpuje krew. Dlatego ludzie ze wschodu często mają ciemną skórę, a czyraki i wrzody są u nich powszechnymi dolegliwościami. W leczeniu tych chorób często używa się kamiennych igieł, które są grubsze, oraz stosuje się skrwawianie uwalniające gorąco. Tak więc technika kamiennych igieł wywodzi się ze wschodu.
Na zachodzie znajduje się górzysta kraina z wyżynami i połaciami pustyni, rozciągającymi się na tysiące kilometrów. Region ten jest zasobny w kruszce i rudy metali. Panują tu warunki przypominające jesień, które mają charakter ściągający i sprzyjają przechowywaniu. Mieszkańcy tych stron wiodą wśród gór proste życie w zgodzie z naturą. Nie zwracają zbytnio uwagi na strój, noszą ubrania z wełny i śpią na posłaniach ze słomy. W ich diecie jest dużo ciężkich, odżywczych produktów: mięsa, tłustego mleka i serów. Dlatego zwykle są otyli, ale jednocześnie silni, więc niełatwo poddają się atakom zewnętrznych czynników chorobotwórczych. Jeśli więc chorują, ich dolegliwości spowodowane są zazwyczaj czynnikami wewnętrznymi. A to wymaga leczenia ziołami. Można powiedzieć, że ziołolecznictwo wywodzi się z zachodu.
Na północy leży kraina wysokich gór. Majestatyczna energia bezkresnych odludnych przestrzeni przypomina zimę, gdy panuje atmosfera wyciszenia i powściągliwości. Pogoda jest mroźna i śnieżna. Krainę tę zamieszkują nomadzi, którzy żyją blisko natury i są narażeni na działanie czynników klimatycznych. W ich diecie również przeważają mięso i produkty mleczne. W takim klimacie łatwo o wniknięcie zimna do narządów wewnętrznych. Częstymi dolegliwościami są więc nadmiar i wzdęcie brzucha. Właściwą metodą leczenia tych chorób jest nagrzewanie moksą. Dlatego mawia się, że stosowanie moksy wywodzi się z północy.
Na południu jest upalnie, a yang qi osiąga tu swoje apogeum. W topografii terenu przeważają wzgórza i doliny. To okolice często nawiedzane przez mgły. Mieszkańcy lubią smak kwaśny i przejrzałe produkty, na przykład owoce. Ludzie zamieszkujący południe miewają zaczerwienioną skórę. Powszechnymi dolegliwościami są skurcze, drętwienie, porażenia, syndrom bi (ból stawów) i syndrom wei (zwiotczenie). Prawidłowa kuracja wymaga użycia cienkich igieł. Sztuka leczenia dziewięcioma rodzajami igieł wywodzi się zatem z południa.
Pośrodku znajdują się równiny - tu klimat zwykle jest wilgotny. Mieszkańcy tych terenów żyją spokojnie i mają pod dostatkiem różnorodnych pokarmów. Najczęstsze dolegliwości to przeziębienia, grypa, stany zimna i gorąca, syndrom wei (zwiotczenia) i atrofia. Aby im przeciwdziałać, należy stosować ćwiczenia dao--in, zabiegi manualne, nastawianie, tuina i masaż. W związku z tym uważa się, że dao-in i zabiegi manualne wywodzą się ze środkowych Chin.
Doświadczony lekarz potrafi opanować wszystkie techniki i stosować je łącznie albo oddzielnie, uwzględniając wiele zmiennych w doborze terapii. Elastycznie dopasowuje leczenie choroby do trybu życia pacjenta, do specyfiki regionu, w którym on mieszka, i zmian zachodzących w jego środowisku. Tak można wyjaśnić to, że różnymi metodami terapeutycznymi można osiągnąć sukces w leczeniu jednego i tego samego zaburzenia. Powodzenie zależy od umiejętności lekarza i od tego, czy potrafi on wziąć pod uwagę wszystkie czynniki wpływające na stan pacjenta i dobrać odpowiednią formułę leczenia.
