Wszystkim nam - w domu, przedszkolu i szkole - zdarzają się sytuacje, w których zaskakuje nas agresja i przemoc obserwowana u dzieci. Często nie potrafimy jej zaradzić, gdyż nie rozumiemy powodów zachowań naszych pociech. Autor tłumaczy, czym jest zjawisko agresji, jakie są jej rodzaje i kiedy przeradza się ona w przemoc. Opis swój ilustruje on przykładami z życia codziennego, by wskazać najprostsze, a zarazem najlepsze metody radzenia sobie z tym problemem u dzieci, nie raniąc przy tym ich poczucia własnej wartości i nie hamując prawidłowego rozwoju ich osobowości.
Książka Krzyczeć bić niszczyć jest skierowana przede wszystkim do rodziców, wychowawców, osób pracujących w przedszkolach i nauczycieli, ale skorzystać z niej mogą również wszyscy specjaliści zajmujący się rodzinami.
Joachim Rumpf - od 1976 r. wykładowca w PH Freiburg na Wydziale Pedagogiki Społecznej, wieloletni nauczyciel, od 1973 r. również pracownik domu dziecka. Zajmuje się problemami młodzieży, w tym zwłaszcza agresją i przemocą.
W książce Krzyczeć bić niszczyć chciałbym zanalizować różne rodzaje agresywnych i brutalnych zachowań oraz wskazać nasze możliwe reakcje. Mimo że dzieciństwo kończy się wraz z wejściem w dojrzałość płciową, do opisu chciałbym dołączyć kilka przykładów postaw dorastających dwunaste- i trzynastolatków. Wielokrotnie będę odsyłał do prac naukowych i popularnonaukowych, opracowań i poradników dla rodziców. Prawie wszystkie te prace pozwalają zrozumieć zasady pracy nad agresją i przemocą u dzieci. To nie przypadek, że pedagodzy i psychologowie niezmiennie mówią i piszą o zachowaniach pożądanych, mimo że elementy wspierające rozwój dzieci i ich rodzin są zawsze w jakiś sposób obecne. Jestem przekonany, że ten, kto nie dąży do ideału, nigdy go nie urzeczywistni. Proszę o tym pamiętać, gdy stwierdzicie, że nie stworzyliście danemu dziecku odpowiednich warunków lub że nie potrafiliście się zmienić na tyle, by przyjąć proponowane sposoby zachowań.
I jeszcze stylistyczna uwaga: często używane w tekście zaimki osobowe „my" lub „nam" nie wyrażają w żadnym wypadku mojego zamiaru występowania w imieniu czytelników i czytelniczek. Wskazują raczej na to, że mamy tu do czynienia z doświadczeniem wspólnym dla wszystkich ludzi, przede wszystkim zaś dla nauczycieli i rodziców. Oczywiście jestem świadomy tego, że wychowanie i edukacja dzieci w przeważającej części pozostają domeną kobiet. Mimo to mówiąc o wychowawcach, nauczycielach i instruktorach, przyjmuję formy gramatyczne rodzaju męskiego - jest to prostsze i częstsze rozwiązanie. I żeby umknąć nieporozumień: ojcowie i zawodowi wychowawcy ponoszą taką samą odpowiedzialność oraz mają taki sam obowiązek wychowywania i edukowania dzieci, jak matki lub zawodowe wychowawczynie.
Każdy z rozdziałów książki Krzyczeć bić niszczyć to element mozaiki wielowarstwowego tematu. W drugim i trzecim rozdziale zaprezentowałem informacje o agresywności naturalnej u wszystkich ludzi, jej okazywaniu oraz przyczynach występowania u dzieci. Podaję też sprawdzone sposoby reakcji na nią. W czwartym rozdziale przedstawiam te rodzaje destrukcyjnej agresji, które prowadzą do przemocy, oraz ich przyczyny. W piątej części rozważam możliwe środki zapobiegające tego typu zachowaniom i wysuwam konkretne propozycje pomocy dla rodzin, dzieci, nauczycieli i wychowawców. Staram się też odpowiedzieć na pytanie, co wszystkie osoby zajmujące się dziećmi mogą zrobić dla samych siebie, by nie dopuszczać do powstawania agresji i przemocy. Tak jak w poprzednich rozdziałach, również i w tym piszę o typach zachowań i wskazuję warunki, w jakich możliwy jest rozwój świadomej, samodzielnej, wrażliwej i silnej osobowości.
Przedmowa autora
Krzyczeć, bić, niszczyć, fragment
Wszystkie dzieci są agresywne
Wszyscy ludzie mogą być agresywni -a więc również dzieci. Niektórzy uważają, że wyrażanie agresji przez dzieci, jeśli się ją ignoruje, może przerodzić się w problem. Zapewne taka postawa wynika z troski o dziecko, żeby w przyszłości nie stało się „potworem". Niekiedy zaś dzieci doprowadzają nas do granic wytrzymałości. „Zwariuję! Co jeszcze mogę zrobić z tym dzieckiem?" - jęczy ojciec próbujący w zastępstwie matki dokładnie wykąpać, a potem przewinąć trzymiesięcznego syna, który wrzeszczy na cały dom. Jaki jest szczęśliwy, gdy chłopiec wreszcie zasypia.
Ludzie przeżywający podobne sytuacje nie muszą się ani denerwować, ani też obawiać własnych uczuć, ponieważ skłonność do odczuwania gniewu, wściekłości lub lęku jest tak samo wrodzona, jak wszystkie inne uczucia.
Mówiąc o agresji, nie należy podkreślać jedynie leżących u jej podstaw stanów uczuciowych, ale zająć się przede wszystkim sposobami zachowania, które z niej wynikają. Oznacza to skupienie się na pierwotnym znaczeniu pojęcia aggredi, pochodzącego z języka łacińskiego, a znaczącego tyle, co: „zbliżać się do czegoś", „nacierać na coś", „stawić czoło wyzwaniom".
